Toelichting per beleidsveld

Product 003 College van B&W
Jaarlijks wordt er een actuariële berekening gemaakt voor de voorziening Appa (pensioenvoorziening voor voormalig wethouders). Op de balansdatum, 31-12-2024, moet de voorziening daarbij aansluiten.  In 2024 was een hogere storting nodig dan begroot, wat een nadeel tot gevolg heeft van € 390.000.

Producten 020 Overhead,  022 ICT algemeen, 023 Algemene personeelskosten, 024 Algemene organisatiekosten, 027 Financiën en inkoop en 028 HRM en ondersteuning
In het onderstaande overzicht zijn de belangrijkste verschillen met een korte toelichting opgenomen:

Product 061 OZB woningen en 062 OZB niet-woningen
De afwijking aan de lastenkant op dit product is mede veroorzaakt door de gemaakte proceskosten aan No Cure No Pay-bureaus, als gevolg van gegronde bezwaren op WOZ waardes, daarnaast zijn de kosten voor de printingservice hoger uitgevallen. Anderzijds is er aan de batenkant een hogere OZB-opbrengst gerealiseerd dan geraamd, dit wordt vooral veroorzaakt door het percentage aantal gewaardeerde objecten ten tijde van de tariefbepaling. Deze was minder ver door het exceptioneel hoge aantal bezwaarschriften in het jaar. De waardestijging bleek na afronding van de tariefberekening hoger dan waar rekening mee was gehouden. De waardering van woningen en niet-woningen is een jaarlijkse activiteit die in de regel eind december is afgerond. Door deze samenloop van omstandigheden is dit grotere voordeel ontstaan. 

Product 812 Erfpachtgronden
De afwijking op dit product wordt veroorzaakt door een verkoop van een eerder in erfpacht uitgegeven perceel. Na afboeken van de boekwaarde is er sprake van een positief resultaat van ongeveer € 0,2 miljoen.

Product 813 Beheer diverse percelen en panden
De afwijking aan de lastenkant wordt met name veroorzaakt door hogere doorbelaste salariskosten, externe advieskosten (o.a. in verband met grondtransacties) en onderhoudskosten Truckparking. Daarnaast zijn er in werkelijkheid hogere opbrengsten verantwoord in verband met nieuwe contracten voor huur en pacht en hebben er enkele grondverkopen plaatsgevonden, waarmee in de begroting geen rekening is gehouden.

Product 814 Vastgoed diverse panden
Het verschil op dit product (per saldo een nadeel van € 250.000) wordt met name veroorzaakt door de verkoop van een pand. In het Voorjaarsbericht 2021 was hiermee rekening gehouden als onderdeel van een mutatie, in verband met de verkoop van verschillende panden en percelen. De werkelijke transactie heeft echter pas in 2024 plaatsgevonden.

Product 912 Rente (leningen gelijk of langer dan 1 jaar)
De toegerekende rente vaste activa valt € 556.000 lager uit dan begroot. Dit wordt veroorzaakt door een herberekening van het renteomslagpercentage van 1,5% naar 1,25%. Deze herberekening was bij de jaarrekening nodig om binnen de vastgestelde 25% afwijking te blijven die de notitie rente voorschrijft. Hiertegenover staat een voordeel op diverse producten op andere beleidsvelden. Per saldo is dit budgettair neutraal. 

Product 913  Onvoorziene lasten
In oktober 2024 is er brand gesticht op het kunstgrasveld van SSC '55 in Sprang-Capelle.  Het veld was daardoor onbespeelbaar geworden. Inmiddels is de schade hersteld, en is de post onvoorzien hiervoor ingezet voor een bedrag van € 67.500.  Het was echter niet meer mogelijk hiervan een begrotingswijziging te maken. Daarom is op dit product een voordeel zichtbaar van € 100.000. De kosten van het herstel zijn verantwoord op het product 503 Sportparken.

Product 914 Algemene uitkering
Het voordeel van € 603.000 wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door een hogere algemene uitkering bij de Decembercirculaire 2024. Voor een toelichting op dit verschil wordt verwezen naar raadsinformatiebrief 012-25.

Product 950 Mutaties reserves beleidsveld 0
Het totaal van de onttrekkingen reserves beleidsveld 0 is € 715.000, waarvan € 277.000 aan onttrekkingen uit geblokkeerde reserves ter dekking van afschrijvingen investeringen.  De overige onttrekkingen zijn: € 137.000 in verband met Vennootschapsbelasting,  € 112.000 voor transformatiebudget, € 100.000 voor de strategische visie,  € 53.000 in verband met afstoten gebouw Kropholler en verder nog 2 kleine onttrekkingen van in totaal € 36.000. Ten opzichte van de begroting 2024 is er een verschil van € 1.507.000, dat vooral veroorzaakt wordt door een verlaging van de post in verband met Vennootschapsbelasting, die voor € 1.344.000 in de begroting als storting is verwerkt (dit had een lagere onttrekking moeten zijn (zie ook hierna onder stortingen).
De stortingen  in de reserves beleidsveld 0 van in totaal € 88.000 bestaan uit een storting van € 74.000 in de egalisatiereserve ICT (was niet begroot, blijkt pas na het jaar) en een storting van  € 14.000  in de reserve personeelsfeest. Daarnaast was vanuit het Najaarsbericht (voorstel NJB24/0.08)  in de begroting een storting in verband met Vennootschapsbelasting van € 1.344.000 verwerkt. Deze had echter in mindering moeten worden gebracht op de onttrekking uit de begroting  van € 1.392.000.

Product 963 Saldo na bestemming
Op dit product is het saldo van de begrotingsruimte van het lopende jaar zichtbaar. In het hoofdstuk 'Overzicht van baten en lasten' / opbouw begrotingsruimte is de specificatie zichtbaar van de opbouw van het (voordelig) begrotingssaldo van € 6.468.000  (exclusief incidentele lasten en baten).

Hier zijn geen toelichtingen nodig (alle afwijkingen zijn  lager dan € 75.000).

Product 203 Onderhoud wegen, straten en pleinen
De afwijking van € 128.000 aan hogere baten op dit product is ontstaan door hogere opbrengsten voor de aanleg van parkeerplaatsen en kabels en leidingen. Tegenover deze hogere opbrengsten staan hogere lasten.

Product 204 Openbare verlichting
De afwijking van € 110.000 aan hogere baten op dit product is ontstaan door het verhalen van geleden schade.

Product 205 Verkeersmaatregelen
Er is minder uitgegeven aan het mobiliteitsplan. Dit resulteert in een voordeel van € 212.000.  Dit bedrag wordt overgeheveld naar 2025 conform het Najaarsbericht 2024.  Hiertegenover staat een lagere onttrekking vanuit de beleidsreserve. 

Product 208 Exploitatie havencomplex 
De afwijking van € 109.000 aan hogere lasten op dit product is ontstaan door geleden schade en hogere salarislasten.

Product 952  Mutaties reserves beleidsveld 2
De lagere onttrekking dan geraamd op dit product wordt veroorzaakt door lagere lasten ten behoeve van het product 205 Verkeersmaatregelen.

Product 304 Bedrijfsloket en -regelingen
Met begrotingswijziging 2024/10 zijn de in de begroting 2024 beschikbare budgetten voor groen (€ 22.500) en binnenstad (€ 50.000) aangevuld met een bijdrage vanuit centrummanagement (BIZ) (€ 35.000), ingezet voor maatregelen in het kader van de centrumupgrade fase 2. Hierbij is onvoldoende rekening gehouden met de kosten voor de inzet van een externe projectleider (€ 60.000). Deze kosten zijn ten laste gebracht van het nog beschikbare restant van het werkbudget binnenstad 2023 in de beleidsreserve (913036). Hiervoor heeft een onttrekking plaatsgevonden ten gunste van product 953 Mutaties reserves beleidsveld 3.

Product 853 Grondexploitatie, bedrijven en winkelgebieden
Dit product dient in relatie te worden gezien met product 961 Mutaties reserves grondexploitatie beleidsveld 3. Het saldo van beide producten bedraagt € 0. Daarnaast is het van belang dat deze producten worden gezien in samenhang met de Nota grondexploitatie, die jaarlijks gelijktijdig met de jaarrekening wordt opgesteld. In deze nota wordt inzicht gegeven in de reeds lopende en toekomstige exploitaties. Hierbij gaan we in op de te lopen risico's en de voor afdekking van de risico's gevormde reserve Grondexploitatie. Ook wordt een beeld gegeven van de financiële stand van zaken. Daarnaast worden toekomstige uitgaven en inkomsten ingeschat. Meer informatie staat in de paragraaf Grondbeleid en de toelichting op de balans.

Product 905 Verblijfsbelasting
De afwijking op dit product wordt veroorzaakt door de afhandeling van voorgaande jaren. Deze belastingvorm wordt steeds na een volledig kalenderjaar in rekening gebracht. In 2023 zijn er minder overnachtingen gerealiseerd dan verwacht.

Product 961 Mutaties reserves Grondexploitatie beleidsveld 3
De afwijking op dit product wordt veroorzaakt door een niet geraamde storting vanwege een winstneming (€ 205.000 complex 141 Haven 8 Oost) en niet geraamde onttrekkingen vanwege twee correcties op eerdere winstnemingen (€ 106.000 complex 138 Afbouw Haven 8 Oost en € 1.507.200 complex 139 Haven 8 West). 

Product 407 Huisvesting bijzonder basisonderwijs
De gemeente Waalwijk huurt bij Casade verschillende ruimtes voor onder andere basisschool Baardwijk, kinderopvang, een gymlokaal en welzijnsruimten. De ruimten voor de kinderopvang verhuurt de gemeente door aan MIKZ Kinderopvang. De indexaties op deze huurkosten zijn al enkele jaren hoger dan de indexatie die de gemeente toepast op de begroting. Dat leidt tot een overschrijding op de huurkosten van € 109.000. Doordat andere kosten lager zijn dan begroot, bijvoorbeeld rente, leidt dit uiteindelijk tot een overschrijding aan lasten van € 70.000.
Er zijn € 123.000 minder baten ontvangen dan begroot. Van dit bedrag heeft € 46.000 betrekking op de niet ontvangen huurinkomsten van kindcentrum Meerdijk, wegens uitstel van ingebruikname van het gebouw. De resterende € 77.000 heeft voornamelijk betrekking op huurontvangsten van basisschool Baardwijk. Die zijn lager dan begroot. 

Product 410 Huisvesting onderwijs algemeen
De Internationale Schakelklas (ISK) is de laatste jaren flink gegroeid, mede door de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Hierdoor zijn meer leslokalen noodzakelijk. In 2023 heeft de ISK de locatie aan de Rembrandtlaan te Sprang-Capelle in gebruik genomen. Dit was mogelijk omdat basisschool Villa Vlinderhof bereid was om deze locatie, die zij in gebruik had als dislocatie, af te staan. Voor Villa Vlinderhof moesten vervolgens wel noodunits worden gehuurd. De kosten voor deze noodunits zijn lager dan begroot, waardoor er een onderbesteding is van € 94.000.

Product 411 Lokaal onderwijsbeleid
Voor Onderwijsachterstandenbeleid Rijk (OAB) zijn middelen beschikbaar vanuit een specifieke uitkering van het Rijk  (SPUK of SISA) . De hoogte van deze middelen  wordt jaarlijks vastgesteld door het Rijk, Deze vaststelling is niet tijdig bij het Najaarsbericht 2024 verwerkt, waardoor de ontvangen baten in 2024 € 157.000 hoger zijn dan begroot.
De (hogere) vaststelling van de OAB-middelen vindt jaarlijks plaats, omdat de lasten voor het uitvoeren van deze taken evenredig of harder stijgen, zo ook in 2024. De lasten voor het uitvoeren van OAB zijn € 262.000 hoger dan begroot. Dit leidt in 2024 tot een negatief resultaat op deze SPUK-regeling van € 105.000. Dit negatieve resultaat wordt gedekt door positieve resultaten in voorgaande jaren. Die middelen uit deze voorgaande jaren zijn binnen de gemeente financiën opzij gezet om dit soort incidentele tegenvallers niet ten lasten van de gemeente middelen te brengen. 
Naast de hogere uitgaven met betrekking tot de OAB van € 262.000 zijn er op diverse andere kostenplaatsen onderbestedingen van in totaal € 64.000, waardoor de overschrijding aan lasten op product 411 € 198.000 bedraagt. 
Tevens zijn er meer baten ontvangen dan begroot van in totaal € 183.000, hiervan heeft € 157.000 betrekking op de OAB middelen en de overige € 26.000 op NPO ontvangsten (Nationaal Programma Onderwijs).

Product 610 Kinderopvang
In de uitvoering van kinderopvang wordt het begrote bedrag in de regel niet gehaald. Dit komt doordat wordt uitgegaan van een maximum aantal (VE-)kindplaatsen. Als dit aantal plaatsen niet wordt gehaald, worden de verstrekte subsidies lager vastgesteld. Het verschil moet aan de gemeente worden terugbetaald. In 2024 leidt dit tot een onderbesteding ten opzichte van de begroting van € 64.000. Er is de afgelopen jaren wel een trend dat door kosten- en loonstijgingen de subsidiebedragen hoger worden, terwijl het aantal ingevulde kindplaatsen niet stijgt. 
Voor het toezicht/handhaving op wet kinderopvang is in 2024 € 37.000 minder uitgegeven dan begroot, voor de overige kostenplaatsen op dit product is een minimale overschrijding van € 2.000 wat zorgt voor een totale onderschrijding van € 98.000.

Product 954 Mutaties reserves beleidsveld 4
De afwijking op dit product wordt veroorzaakt door:
-    Lagere onttrekkingen dan geraamd voor Waalwijk Stad van kennis en talent van € 313.000;
-    Lagere onttrekking dan geraamd voor Internationale Schakelklas, van € 78.000.

Product 501 Zwembaden
Op de inkomsten is een positief resultaat te melden van € 205.000. De oorzaak is een positieve afwijking op de inkomsten van de specifieke uitkering stimulering sport. Tot en met 2023 werd deze uitkering op basis van een percentage als voorschot uitgekeerd. In 2024 is het restant dat we nog hebben ontvangen over 2023 verantwoord. Vanaf 2024 is de regeling aangepast. Het percentage is verhoogd van 17,5% van de uitgaven incl. BTW naar 18%. Ook is er in 2024 geen sprake van een percentage van de totale uitkering, dus is deze geheel verantwoord. Daarnaast zijn de inkomsten voor zowel Zidewinde als Olympia hoger uitgevallen dan ingeschat.     
Wat betreft de uitgaven is op het product zwembaden een tekort op de uitgaven te melden van € 88.000. Zwembad Olympia is inmiddels vijftien jaar in bedrijf. De accommodatie komt hiermee in een fase van eerste technische afschrijvingen. Het aantal reparaties in 2024, als gevolg van storingen, bevestigt dit. Deze onderhoudskosten laten een stijgend verloop zien.

Product 502 Sporthallen
Het product sporthallen laat een positief resultaat op de inkomsten zien van € 119.000. Dit positieve resultaat volgt uit zowel de horeca- als de huurinkomsten van de gemeentelijke sporthallen en gymzalen. Dit betreft meerdere sporthallen en gymzalen, waarbij sporthal De Slagen, sporthal De Zeine, sporthal Zidewinde en de gymzaal aan de Mesdaglaan het grootste positieve resultaat laten zien op de huurinkomsten.  

Product 503 Sportparken
Het product Sportparken laat een tekort op de uitgaven zien van € 60.000. Dit tekort is voornamelijk ontstaan door het herstel van de brandschade aan het kunstgrasveld van vv SSC’55. Het college heeft besloten deze kosten te dekken uit de in de begroting opgenomen post ‘onvoorzien’. Daar zal deze toelichting eveneens worden opgenomen. Verder laat dit product een positief resultaat op de inkomsten zien van € 62.000. 

Product 504 Onderhoud openbaar groen
De afwijking van € 160.000 op dit product wordt veroorzaakt door een overschrijding op de OOR-bestekken, vanwege prijsstijgingen en areaaluitbreiding. Over het budgettekort op OOR-West is de gemeenteraad op 9 oktober 2024 middels Raadsinformatiebrief 092-24 geïnformeerd.

Product 507 Openbare leeszaal en bibliotheek
Door middel van een specifieke uitkering (SPUK) is er vanuit het Rijk een bedrag van € 440.000 beschikbaar gesteld voor het verbeteren van bibliotheken. Volgens de SPUK-regels had het geld in 2024 uitgegeven moeten worden. Deze termijn is met een jaar verlengd, waardoor het in 2025 nog besteed mag worden. Op product 507 betreft de afwijking ten opzichte van de begroting aan zowel de baten als lasten kant het doorschuiven van deze SPUK-middelen naar 2025, waardoor deze een budgetneutraal resultaat heeft.

Product 509 Kunst en kunstzinnige vorming
Op product 509 vindt een overschrijding plaats op lasten van ongeveer € 79.000. Deze overschrijding wordt grotendeels verklaard door hogere kosten van vaste lasten (bijv. elektriciteit en verzekeringspremies). Aangezien er bij de meeste locaties een doorbelasting plaatsvindt van deze vaste lasten, leidt dit ook tot  hogere baten van ongeveer € 57.000. Per saldo is er dus een afwijking van ongeveer € 22.000.

Product 511 Sportbeleid
Sportbeleid
Vanuit de rijksregeling Brede Regeling Combinatiefuncties geldt een afbouwregeling tot 2027 voor de inzet van de buurtsportcoach als vakdocent gymonderwijs in het primair onderwijs. Dit wil zeggen dat er tot 2027 buurtsportcoaches vanuit de gemeente worden ingezet als vakdocent op scholen. De afbouwregeling heeft als doel om in de toekomst de buurtsportcoaches enkel in te zetten voor extra aanbod buiten de onderwijstijd en niet meer ter vervanging van vakdocenten. Vanaf 2024 is de afbouwregeling gefaseerd ingegaan, zodat het onderwijs vanaf 1 januari 2027 de vakdocent in dienst heeft en volledig financiert. De lasten die de gemeente momenteel heeft voor inhuur van buurtsportcoaches en de baten door cofinanciering van de scholen staan lager begroot dan gerealiseerd. Dit komt doordat er meer gebruik van de regeling is gemaakt dan verwacht. Deze lasten en baten zijn grotendeels budgettair neutraal. Op het beleid zelf is een positief resultaat gerealiseerd, doordat de uitgekeerde subsidies lager zijn dan begroot.

Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG)
Voor uitvoering van het JOGG-beleid zijn er in het verleden rijksmiddelen beschikbaar gesteld. Deze middelen zijn specifiek voor dit beleid beschikbaar gesteld en mogen dus niet op een andere manier worden ingezet. Het positieve resultaat van € 60.000 wordt behaald op het niet volledig uitgeven van deze beschikbaar gestelde rijksmiddelen.

Product 955 Mutaties reserves beleidsveld 5
De  lagere onttrekkingen dan geraamd op dit product zijn het gevolg van lagere lasten voor de volgende producten:
- Sportbeleid (product 511);
- Jongeren Op Gezond Gewicht (product 511).

Product 605 Maatschappelijk werk
De lagere lasten worden met name veroorzaakt door: 
-  Wmo; 
-  Integrale Aanpak Sociaal Domein.

Wmo
De middelen voor de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo), die deels incidenteel zijn, zijn in 2024 ingezet voor subsidies, voor juridisch advies, voor advies bij de aanbesteding Hulp bij het Huishouden en voor ondersteuning bij het herschrijven van de verordening en beleidsregels. Dit zijn onderdelen die thuishoren in de klassieke Wmo. In 2024 was er op de klassieke Wmo niet meer nodig, onder andere door personeelstekort, waardoor er minder zaken zijn opgepakt en doordat er minder advies- en juridische kosten zijn gemaakt. In het Najaarsbericht 2024 is dit budget meegenomen als overhevelingsvoorstel naar 2025. Het resterende budget van € 93.000 zal dus worden overgeheveld.

Integrale Aanpak Sociaal Domein
Het budget voor Integrale Aanpak Sociaal Domein wordt ingezet voor de transformatie in het sociaal domein, vanuit het implementatieplan ‘Samen Redzaam’. Aangezien er in 2024 voldoende middelen beschikbaar waren om het implementatieplan uit te voeren, zijn de lasten lager dan begroot. In 2025 zijn er, naar verwachting meer kosten, waardoor dit budget bij het Najaarsbericht 2024 is meegenomen als overhevelingsvoorstel naar 2025. Het resterende budget ad € 107.000 wordt dus overgeheveld.

Product 608 Samenlevingsopbouw
De projectkosten voor de Burgerbegroting zijn middelen uit de beleidsreserve (opgenomen in collegeprogramma 2022-2026) en begroot voor meerdere jaren (2024 tot en met 2026). Niet uitgegeven middelen blijven in de reserve voor de duur van het project. 2024 was primair een voorbereidingsjaar, inclusief de start van de ontwikkeling van communicatiemiddelen in het 4e kwartaal. In 2024 heeft de projectleider naast de taken voor de Burgerbegroting ook structurele taken van het team BSD (voormalig TMAO) overgenomen. Een deel van de personele lasten van de projectleider is niet vanuit de projectkosten Burgerbegroting betaald. Dit omdat de werkzaamheden van de projectleider in 2024 deels betrekking hadden op structurele taken, en er ruimte was in de structurele middelen van de afdeling Beleid Sociaal Domein. Door de lagere doorbelasting van salarislasten en het feit dat 2024 een opstartjaar was, heeft dit geleid tot lagere uitgaven van € 127.000.

Product 609 Jeugdwerk
De lagere lasten worden met name veroorzaakt door: 
-  Uitvoeringsbudget Jong in Waalwijk; 
-  Programmamanager Jeugd.

Uitvoeringsbudget Jong in Waalwijk
Met Kadernota 2024 (KN24 / A.16) is voorgesteld om het NPO-programma voort te zetten in 2024 t/m 2026. Hiervoor is een (jaarlijks) bedrag van € 330.000 beschikbaar gesteld vanuit de reserve ‘Onderwijs Achterstanden Beleid’. Hiervan is € 250.000 beschikbaar gesteld om het programma te financieren en € 80.000 voor capaciteit. In 2024 zijn de programma middelen niet volledig uitgegeven, door capaciteitsproblemen bij de uitvoeringsorganisatie. Hierdoor is er in 2024 een onderbesteding van € 138.000, die niet wordt onttrokken uit de reserve ‘OAB’.

Programmamanager Jeugd
Het (werk)budget van de programmamanager Jeugd is beschikbaar om het programma met betrekking tot jeugd uit te voeren. De programmamanager Jeugd is momenteel bezig met de transformatie in het sociaal domein, vanuit het implementatieplan ‘Samen Redzaam’. Aangezien er in 2024 voldoende middelen beschikbaar waren om het implementatieplan uit te voeren, zijn de lasten lager dan begroot. De budgetten voor programmamanager Jeugd worden onttrokken uit de Beleidsreserve (vanuit collegeprogramma 2022-2026). Door de onderbesteding van € 144.000 zal de onttrekking uit deze reserve lager zijn dan begroot.

Product 612 Maatschappelijk zorg en begeleiding
De lasten en baten voor de opvang in het voormalig NH-hotel wijken beide af van de begroting. De lasten voor de huisvesting zijn lager dan verwacht en aangezien alle lasten worden vergoed vanuit het Rijk zijn de baten ook lager dan verwacht. 

Sinds september 2022 vangen we Oekraïense vluchtelingen en statushouders op in het hotelgebouw in Sprang-Capelle. Onze businesscase is gebaseerd op de opvang van 225 Oekraïense vluchtelingen. In het opvanghotel hebben we ook plek voor 35 statushouders. Hiervoor krijgen we een vergoeding op basis van de hotel- en accommodatie regeling (HAR). 

In 2022 hielden we € 2.180.000 en in 2023 € 1.256.000 over van de opvang van statushouders en Oekraïense vluchtelingen. Dat bedrag is gestort in de reserve Integratie en huisvesting van noodverblijfsituaties. Hierbij hebben we gehoor gegeven aan het moreel appel van het Rijk om deze middelen te besteden aan de opvang van (Oekraïense) vluchtelingen en statushouders. Gezien de aanhoudend hoge vraag naar opvangplekken voor vluchtelingen en statushouders, voorzien we dat we deze financiële middelen nog hard nodig zullen hebben.

Product 614 Inkomensvoorzieningen
In 2024 hebben er afrekeningen plaatsgevonden van de TOZO-regeling 2022 en 2023 (Tijdelijke Overbruggingsregeling Zelfstandig Ondernemers). Dit betreft een Specifieke uitkering regeling die voor de gemeente kostenneutraal verloopt. De lasten in 2024 zijn € 178.000 hoger dan begroot, echter zijn de baten ook € 178.000 hoger dan begroot, wat per saldo dus neutraal is. 

Product 615  Minimabeleid/armoedebeleid
De afwijkingen ten opzichte van de begroting worden met name veroorzaakt door:
-  Bijzondere bijstand;
-  Bijzondere bijstand energietoeslag;
-  Minimabeleid/armoedebeleid;
-  Overige kosten brede schuldenaanpak;
-  Minnelijke schuldsanering natuurlijke personen.

Bijzondere bijstand
Op de kostenplaats Bijzondere bijstand is een overschrijding van € 127.000. Deze overschrijding komt bovenop de bijstelling die is gedaan met het Najaarsbericht 2024 (NJB24 / 6.06). De overschrijding wordt veroorzaakt doordat meer inwoners van Waalwijk een beroep doen op de bijzondere bijstand en doordat de uitgekeerde bijstand is gestegen. De regeling met betrekking tot bijzondere bijstand wordt uitgevoerd door Baanbrekers. We zijn met hen in gesprek om in combinatie met de koers Samen Redzaam preventieve acties te ondernemen. Zo willen we voorkomen dat inwoners gebruik hoeven te maken van bijzondere bijstand. Het doel is om deze kosten in de toekomst te dempen. 

Bijzondere bijstand energietoeslag
De onderschrijding op de kostenplaats Bijzondere bijstand energietoeslag wordt veroorzaakt doordat er middelen zijn ontvangen in de decembercirculaire 2023. Deze ontvangsten zijn in 2024 begroot, gezien het moment van ontvangst. Aangezien een groot gedeelte van de uitbetaling aan Baanbrekers in 2023 heeft plaatsgevonden, zijn er in 2024 minder kosten gemaakt. Een deel van dit incidentele voordeel is vermeld in het Najaarsbericht 2024 (NJB24 / 6.07), echter zijn de kosten lager dan geprognotiseerd. Dat leidt tot een onderschrijding van € 124.000.

Armoedebeleid cultuurpas
In 2024 is gestart met het Volwassenenfonds. Daarmee komen de kosten van deelname aan sport en cultuur niet meer ten laste van de cultuurpas. Hierdoor heeft er een onderschrijding van € 101.000 plaatsgevonden op deze kostenplaats. In 2025 wordt voorgesteld om verwachte toekomstige onderschrijding op een andere manier in te vullen.

Energiearmoede
Vanuit het Rijk is een specifieke uitkering ontvangen om energiearmoede tegen te gaan. Naar verwachting zou de afrekening met betrekking tot deze uitkering plaatsvinden eind 2024, echter heeft de daadwerkelijke afrekening plaatsgevonden in 2025. Dit betekent dat de baten en lasten van deze specifieke uitkering transitorisch zijn opgenomen naar 2025, maar dat de begroting niet meer aangepast kon worden. Dit leidt tot een verschil aan baten en lasten van € 341.000, wat dus budgetneutraal is. 

Minnelijke schuldsanering natuurlijk persoon
In de raadsvergadering van 26 oktober 2023 is besloten over een lokale overgangsregeling voor minnelijke schuldsanering voor natuurlijke personen. Deze overgangsregeling wordt aangeboden aan inwoners, als het betalingsvoorstel in het kader van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening vóór 1 juli 2023 is gedaan. Voor deze lokale overgangsregeling is een bedrag van € 255.000 beschikbaar gesteld uit de Algemene Reserve. In 2023 en 2024 zijn hier nauwelijks lasten voor verantwoord. De uitvoering van de lokale overgangsregeling is eind 2024 gestopt. De niet bestede middelen van € 184.000 voor de overgangsregeling zullen niet worden onttrokken uit de Algemene Reserve.

Product 616 Uitstroombevordering
In het Najaarsbericht 2024 (NJB24 / 6.08) is de exploitatiebijdrage van de gemeente Waalwijk voor Baanbrekers verlaagd met € 1.323.000. Dit bedrag was gebaseerd op het toentertijd verwachte resultaat aan de hand van de 2e bestuur rapportage van Baanbrekers. Bij de jaarrekening 2024 van Baanbrekers is gebleken dat het resultaat hoger is dan verwacht, waardoor de exploitatiebijdrage van Waalwijk € 438.000 lager is dan verwacht (en begroot) bij het Najaarsbericht. Dit leidt tot een voordeel van € 438.000.

Product 630 Samenkracht en burgerparticipatie
De afwijkingen ten opzichte van de begroting worden met name veroorzaakt door:
-  Ondersteuning vrijwilligers;
-  Ontmoetingsplekken/herstelvoorzieningen.

Ondersteuning vrijwilligers
Het budget voor Ondersteuning vrijwilligers is niet volledig besteed in 2024. Er is minder beroep gedaan op deze middelen door externe partijen. Deze middelen kunnen in 2025 op een proactieve manier worden ingezet met relatie tot de koers Samen Redzaam. Daraom is dit budget bij het Najaarsbericht 2024 meegenomen als overhevelingsvoorstel naar 2025. Het resterende budget ad € 109.000 wordt dus overgeheveld.

Ontmoetingsplekken/herstelvoorzieningen 
Met de Kadernota 2024 is een budget van € 550.000 aangevraagd. Dat is bedoeld voor kosten ontmoetingsvoorziening, maatwerk en de eerste aanzet voor een locatie voor indicatievrije dagbesteding. Aangezien er een goede locatie (de Kazerne) beschikbaar was om een groot gedeelte van deze activiteiten plaats te laten vinden, was er minder geld nodig om een ontmoetingsvoorziening en een locatie voor indicatievrije dagbesteding te realiseren. Gedurende het jaar is duidelijk geworden dat er meer vraag is naar ontmoetingsplekken en locaties voor dagbesteding. Dat maakt dat deze middelen in 2025 nodig zijn. Daarom is dit budget bij het Najaarsbericht 2024 meegenomen als overhevelingsvoorstel naar 2025. Het resterende budget ad € 384.000 wordt dus overgeheveld.

Product 631 Toegang sociaal domein
De afwijkingen ten opzichte van de begroting worden met name veroorzaakt door:
- Kosten bedrijfsvoering TWIJZ
- Uitbesteding bedrijfsvoering TWIJZ
- Rechtmatigheid van zorg
- Implementatie Koers Sociaal Domein

Kosten bedrijfsvoering TWIJZ
In 2024 heeft de gemeente Waalwijk € 100.000 ontvangen als deel van de regionale rijksbijdrage voor de proeftuin Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming in de regio Hart van Brabant. Deze proeftuin richt zich op een meer samenhangende, preventieve en gezinsgerichte aanpak binnen de jeugdbescherming, door betere samenwerking tussen lokale teams en veiligheidspartners. De middelen zijn bedoeld ter dekking van de ambtelijke inzet vanuit Waalwijk op regionaal niveau. De resterende middelen zijn pas na het Najaarsbericht 2024 regionaal beschikbaar gesteld.

Uitbesteding bedrijfsvoering TWIJZ
Tot en met begin 2024 waren de administratieve werkzaamheden en de verwerking van declaraties voor WMO uitbesteed aan ZorgLokaal. Vanaf 2024 zijn deze taken ondergebracht bij WIJZ, waardoor de uitbesteding niet langer nodig was. Alleen afrondende werkzaamheden zijn nog door ZorgLokaal uitgevoerd, met bijbehorende kosten van € 16.000.

Rechtmatigheid van zorg
De kosten voor de rechtmatigheid van zorg zijn lager dan geraamd.  Sinds begin 2023 heeft Waalwijk geen eigen toezichthouder meer in dienst. Om de continuïteit voor de toezichtfunctie te borgen, is aan de gemeente Tilburg het mandaat gegeven om op te treden als toezichthouder. Voor 2023 heeft de gemeente Tilburg hiervoor geen kosten gerekend en zodoende was er een voordeel van € 156.000 in 2023. In 2024 waren de doorberekende kosten vanuit Tilburg nog steeds lager dan verwacht,  waardoor er een onderschrijding van € 145.000 is. Aangezien het gaat om incidentele middelen en het een wettelijk taak is, is met het Najaarsbericht 2024 voorgesteld om het resterende bedrag over te hevelen naar 2025.

Implementatie Koers Sociaal Domein
In 2024 zijn de uitgaven ten laste van het transformatiebudget Koers Sociaal Domein  lager dan geraamd. In de raadsvergadering van juni 2023 (begrotingswijziging 2023/19) is hiervoor een bedrag van € 1,3 miljoen beschikbaar gesteld. De dekking voor dit budget bestaat uit: € 375.000 (ten laste van reserve Sociaal domein), € 150.000 ten laste van het werkbudget programma Jeugd (beleidsreserve) en € 775.000 ten laste van de Algemene Reserve. De uitgaven vinden gespreid plaats gedurende de implementatie van de Koers. In 2023 is een bedrag van € 59.000 uitgegeven, in 2024 een bedrag van € 602.000. Hiervoor heeft een onttrekking plaatsgevonden ten laste van de reserve Sociaal domein. Het restant bedrag blijft beschikbaar voor verdere uitvoering in 2025. 

Product 633 Maatwerkvoorzieningen (Wmo)
In 2024 zijn binnen het product Wmo maatwerkvoorzieningen aanzienlijke meeruitgaven ontstaan voor rolstoelen (€ 227.000) en scootmobielen (€ 123.000). Deze stijging komt door een toename in het gebruik van deze voorzieningen, hogere huurprijzen en demografische ontwikkelingen zoals vergrijzing en het langer zelfstandig thuis wonen. Ook weten inwoners de Wmo-voorzieningen beter te vinden, wat heeft geleid tot meer aanvragen. Gedurende het jaar is het budget niet bijgesteld, omdat de kostenstijging zich vooral in de tweede helft van het jaar voordeed en pas later een volledig beeld van de impact duidelijk werd. Deze ontwikkeling sluit aan bij landelijke trends waarin gemeenten te maken hebben met oplopende kosten voor mobiliteitsvoorzieningen binnen de Wmo.

Product 634 Maatwerk dienstverlening 18+
Voor Maatwerk dienstverlening 18+ is in 2024 sprake van een totale overschrijding van circa € 370.000. Deze wordt voornamelijk verklaard door drie onderdelen. Allereerst is er een overschrijding van € 244.000 binnen het product Hulp bij het huishouden op een begroting van € 4,5 miljoen. Deze afwijking hangt samen met een lichte stijging van het aantal cliënten en een toename in het gemiddeld aantal uren hulp per cliënt. Ook is sprake van langere doorlooptijden bij het beëindigen van voorzieningen, wat leidt tot hogere kosten dan begroot.

Daarnaast is binnen Wmo-vervoer een overschrijding van € 136.000 gerealiseerd op een budget van € 1 miljoen. Dit is het gevolg van stijgende vervoerskosten per rit, mede door hogere tarieven en een toename in het aantal vervoersbewegingen. De stijging komt deels ook door de verruiming van het gebruik binnen doelgroepenvervoer, wat inwoners meer mogelijkheden biedt om deel te nemen aan de samenleving.

Tegelijkertijd is van het beschikbare budget van € 500.000 voor indicatievrije dagbesteding uiteindelijk slechts € 179.000 ingezet. Dit heeft geleid tot een onderschrijding van € 321.000. Zoals gemeld in het Najaarsbericht 2024 is voorgesteld om dit bedrag over te hevelen naar 2025. De inzet blijft nodig om de capaciteit voor indicatievrije dagbesteding verder op te bouwen, in lijn met de uitgangspunten van SamenRedzaam en de ingezette beweging naar meer toegankelijke, collectieve ondersteuning zonder zware toegang.

Ondanks deze onderbesteding op één onderdeel, leidt het totaal aan mutaties binnen de Wmo per saldo tot een overschrijding van circa € 370.000. Deze ontwikkeling laat zien dat de druk op individuele en mobiliteitsgerichte voorzieningen blijft toenemen, terwijl de beweging richting algemene voorzieningen en lichte ondersteuning nog in ontwikkeling is. Verdere monitoring en beleidsbijstelling blijven belangrijk om hierin het evenwicht te behouden.

Product 635 Maatwerk dienstverlening 18- en PR636 Geëscaleerde zorg 18-
Binnen de maatwerkvoorzieningen 18- is in 2024 sprake van een overschrijding, met name binnen segment 4 (behandeling – lichtere jeugdhulp). De jeugdhulp is onderverdeeld in verschillende segmenten, waarbij segment 1 betrekking heeft op hoogspecialistische zorg en segment 4 op behandeltrajecten met een lichtere intensiteit. In het Najaarsbericht (voorstel NJB24/6.11) is reeds rekening gehouden met een stijging van het aantal cliënten in segment 1. Bij nadere analyse van deze cijfers is echter gebleken dat een deel van deze cliënten niet in segment 1 thuishoorde, maar valt onder segment 4. Deze correctie heeft geleid tot een overschrijding op segment 4.

Hoewel er dus sprake is van een verschuiving in de toewijzing, is het volume aan jeugdhulp binnen segment 4 nagenoeg gelijk gebleven ten opzichte van vorig jaar. Dat is mede te danken aan de inzet van het Jeugd- en Gezinsteam, dat in een vroeg stadium veel hulpvragen zonder indicatie oppakt. Hiermee wordt zwaardere jeugdhulp waar mogelijk voorkomen, en wordt aangesloten bij de beweging naar meer voorliggende, passende ondersteuning.

Product 956 Mutaties reserves beleidsveld 6
De lagere onttrekkingen dan geraamd op dit product zijn het gevolg van lagere lasten voor de volgende producten:
- Projectkosten Burgerbegroting (product 608) ad € 127.000;
- Salaris- en werkbudget programmamanager Jeugd (product 609) ad € 144.000;
- Voortzetting NPO (product 609) ad € 138.000;
- Decembercirculaire Energietoeslag (product 615) ad € 314.000;
- Uitwerking motie overgangsregeling minnelijke schuldsanering natuurlijke personen (product 615) ad € 217.000;
- Implementatie Koers Sociaal Domein (product 631) ad € 639.000;
- Rechtmatigheid van zorg (product 631) ad € 145.000.

Product 702 Vuilophaal en -afvoer
De afwijking binnen de lasten en baten wordt onder meer veroorzaakt door:

Lasten
- Oud papier verenigingen
Het oud papier werd voorheen met behulp van verenigingen ingezameld. Zij kregen hiervoor een vergoeding.  Aangezien de verenigingen niet meer ondersteunen bij de inzameling, wordt er ook geen vergoeding meer overgemaakt. Dit levert € 259.000 minder lasten op (voordelig).
- Minder doorbelaste salarislasten
Er zijn in 2024 minder uren en daaruit voortvloeiende salarislasten toegeschreven aan het product 702. Dat levert een voordeel op van € 152.000.

Baten
- Lagere opbrengst kunststof verpakkingsafval
In 2024 zijn er minder baten geweest van in totaal € 200.000. Begroot aan baten was € 406.000 en de werkelijke baten bedragen € 206.000.

Lasten/baten
- Dotatie voorziening in plaats van onttrekking
De voorziening afvalstoffenheffing is ingesteld op basis van de regelgeving van het BBV. Voor 2024 was er een onttrekking geraamd van € 357.000, maar is er werkelijk een bedrag van € 133.000 gestort, een verschil van € 490.000 (nadelig). De werkelijke mutatie in voorziening is gebaseerd op het saldo van de werkelijke baten en lasten 2024, inclusief overheadtoerekening en andere verrekeningen (o.a. kwijtschelding en BTW-lasten). Omdat er in 2024 met name minder lasten zijn gemaakt dan begroot, ontstond er een positief saldo dat vervolgens gedoteerd wordt aan de voorziening.

Product 703 Reinigingsrecht/afvalstoffenheffing
Er zijn in 2024 meer baten uit de  afvalstoffenheffing gerealiseerd (€ 4.920.000) dan begroot (€ 4.604.000), wat een voordeel oplevert van € 316.000.  Dit verschil is ontstaan doordat er in 2024 meer restafval is aangeboden dan verwacht, daarnaast zijn er meer woningen opgeleverd waardoor er meer vastrecht geïnd is. 

Product 705 Begraafplaatsrechten
Er zijn in 2024 minder baten uit begraafplaatsrechten gerealiseerd (€ 245.000) dan begroot (€ 377.000), wat een nadeel oplevert van € 132.000. De realisatie van begraafplaatsrechten heeft een grillig verloop. De afgelopen jaren is de trend dat steeds meer mensen kiezen voor een natuurbegraafplaats of crematie.

Product 706 Riolering en waterzuivering en product 707 Rioolrechten
De afwijking binnen dit product wordt veroorzaakt door:
- Rioolaansluitingen
De geraamde baten voor rioolaansluitingen zijn gebaseerd op voorgaande jaren, deze zijn bedoeld als dekking van de kosten voor de aanleg. De afgelopen jaren komen er steeds minder aanvragen binnen. In 2024 heeft dit geleidt tot een verschil van € 99.000.
- Verwijderen loze riolering
Bij het Najaarsbericht 2024 (voorstel NJB24/7.01) is een onttrekking van € 340.000 uit de voorziening opgevoerd voor het verwijderen van een loze riolering aan de Molenstraat in het laatste kwartaal van 2024.  Vanwege de doorlooptijd konden deze lasten niet meer in 2024 gemaakt worden. Ze volgen in 2025.

Product 708 Milieu
Het voordeel op dit product wordt met name veroorzaakt door een lagere bijdrage aan de OMWB (Omgevingsdienst Midden- en West Brabant) dan aanvankelijk geraamd. Het verschil is ongeveer € 197.000. Ten eerste is er minder werk binnengekomen dan verwacht. Dit komt door het teruggelopen aantal aanvragen voor Omgevingsvergunningen, in verband met de overgang naar de Omgevingswet. Ook zijn minder overtredingen vastgesteld (hoger naleefgedrag) en daardoor is het aantal handhavings- en beroepszaken lager dan verwacht. Ten tweede heeft de OMWB gedurende het jaar problemen gehad met het invullen van een aantal vacatures. Ten derde heeft de gemeente Waalwijk minder adviesvragen dan verwacht doorgezet naar de OMWB.

Product 709 Volksgezondheid: subsidiebijdragen
Vanuit de regio zijn medio november middelen beschikbaar gesteld inzake de specifiek uitkering Integrale Zorg Akkoord (IZA). Deze middelen worden in eerste instantie regionaal ingezet. Wanneer duidelijk is dat niet alle middelen worden uitgegeven, krijgen de gemeentes binnen de regio het restant terug (naar verdeelsleutel). Deze middelen zijn na het Najaarsbericht 2024 ontvangen, dus konden ze hier niet in worden meegenomen. In 2024 zijn er wel bestemmingen gevonden waar deze middelen aan konden worden uitgegeven. Deze IZA-regeling leidt dus tot hogere lasten van € 244.000 en hogere baten van € 244.000 ten opzichte van de begroting. 

Product 710 Jeugdgezondheidszorg
De onderschrijding op Kansrijke start van € 76.000 komt doordat de kosten die gemaakt waren voor uitvoering van dit beleid konden worden betaald uit de IZA-middelen (zoals in Product 709 beschreven). Aangezien we deze middelen pas in het najaar 2024 ontvingen, was het niet meer mogelijk om nieuw beleid op te zetten en uit te voeren óf om de begroting te wijzigen. Dat heeft geleid tot een onderschrijding.

Product 712 Duurzaamheid
De afwijking op dit product wordt veroorzaakt door verantwoorde lasten en baten met betrekking tot de CDOKE-regeling (Capaciteit Decentrale Overheden voor Klimaat- en Energiebeleid) en de kosten voor Transitie Visie Warmte ten laste van de reserve Duurzaamheid.
In de begroting 2024 is aanvankelijk een budget voor uitgaven CDOKE geraamd op basis van de beschikking 2024 (€ 882.000) en de niet bestede middelen vanuit 2023 (€ 287.000). In werkelijkheid is daarnaast in 2024 ook nog een bedrag ontvangen van € 155.000 in verband met indexatie. De uitgaven in 2024 voor CDOKE bedragen in totaal € 696.000. Het saldo van totaal beschikking en niet besteed in 2023 en de uitgaven in 2024, een bedrag van € 628.000, is verantwoord als een vooruit ontvangen bedrag,
Begin 2024 resteerde in de reserve Duurzaamheid een bedrag van € 218.000 voor de Transitie Visie Warmte. De uitgaven 2024 bedragen € 39.000. Het restant bedrag blijft in de reserve beschikbaar.

Product 957 Mutaties reserves beleidsveld 7 Volksgezondheid en milieu
Voor de uitgaven van de Transitie Visie Warmte (TVW) is met begrotingswijziging 2024/10 het restantbudget per 1 januari 2024 geraamd, een bedrag van € 218.000. De werkelijke uitgaven 2024 zijn € 39.000. Voor dit bedrag heeft een onttrekking ten laste van de reserve Duurzaamheid plaatsgevonden.

Product 810 Ruimtelijke beleidsplannen
De afwijking op dit product wordt met name veroorzaakt door:

• Met begrotingswijziging 2023/12 is een werkbudget geraamd van € 400.000 ten laste van de reserve Grondexploitatie voor de ontwikkeling van Landgoed Driessen fase 2. Het restant budget van € 348.000 is geraamd. De uitgaven hiervoor vinden de komende jaren verspreid plaats. In 2024 is een bedrag van € 35.000 uitgegeven. De onttrekking ten laste van de reserve Grondexploitatie is verantwoord op product 958 Mutaties reserves beleidsveld 8.
• Voor Industrieterrein Zanddonk is een werkbudget van € 50.000 ten laste van de reserve Grondexploitatie beschikbaar. De uitgaven vinden verspreid plaats. In 2024 is een bedrag van € 1.500 besteed. De onttrekking ten laste van de reserve Grondexploitatie is verantwoord op product 958 Mutaties reserves beleidsveld 8. 

Product 805 Gegevensbeheer belastingen en 811 Bouwen 
De afwijking op deze producten is veroorzaakt vanwege het niet kunnen invullen van vacatureruimte. Daardoor is het team Vergunningverlening en Belastingen genoodzaakt om in te huren. De kosten voor inhuur zijn in de regel hoger dan die voor vaste formatie.

Product 849 Faciliterend grondbedrijf, product 851 Algemene kosten bouwgrondexploitatie en product 852 Bouwgrondexploitatie wonen
Deze producten dienen in relatie te worden gezien met de producten 853 (beleidsveld 3) en de producten 961 (beleidsveld 3) en 962 (beleidsveld 8) Mutaties reserves grondexploitatie. Het saldo van deze producten bedraagt € 0. Daarnaast is het van belang dat deze producten worden gezien in samenhang met de Nota grondexploitatie,  die jaarlijks gelijktijdig met de jaarrekening wordt opgesteld. In deze nota wordt inzicht gegeven in de reeds lopende en toekomstige complexen. Hierbij wordt ingegaan op de te lopen risico's, de voor afdekking van de risico's gevormde reserve Grondexploitatie en wordt een beeld gegeven van de financiële stand van zaken. Daarnaast worden toekomstige uitgaven en inkomsten ingeschat. Meer informatie in de paragraaf Grondbeleid en de toelichting op de balans.

Product 958 Mutaties reserves beleidsveld 8
De afwijking op dit product wordt veroorzaakt door lagere onttrekkingen. Er zijn lagere uitgaven dan geraamd voor het werkbudget Zanddonk en voor Landgoed Driessen fase II.

Product 962 Mutaties reserves GREX beleidsveld 8
Dit product dient in relatie te worden gezien met de producten 849 Facilitair grondbeleid en 852 Bouwgrondexploitatie wonen. Het saldo van deze producten bedraagt € 0. Daarnaast is het van belang om dit product te bezien in relatie tot de Nota grondexploitatie, die jaarlijks gelijktijdig met de jaarrekening wordt opgesteld. In deze nota worden per locatie de winst- en verliesnemingen toegelicht.
De afwijking op dit product wordt veroorzaakt door:

• Hogere stortingen dan geraamd voor een bedrag van € 1,49 miljoen.
  Dit betreft met name de winstneming voor het complexen Akkerlanen. Deze winstneming is toegevoegd aan de reserve Grondexploitatie.
• Hogere onttrekkingen dan geraamd voor een bedrag van € 2 miljoen.
  Het gaat met name om het ophogen van de verliesvoorziening voor Landgoed Driessen.