Algemene toelichting
Met de vaststelling van het implementatieplan ‘Samen Redzaam’ onder de koers sociaal domein zijn er een aantal elementen veranderd die hun vertaling krijgen in deze begroting. De belangrijkste twee elementen zijn:
1. Ambities en doelen.
2. Herijking beleidsdocumenten.
De raad heeft in april 2024 vernieuwde ambities en doelen vastgesteld onder de koers sociaal domein. Deze ambities en doelen zijn vanaf dat moment leidend geworden en hanteren we sindsdien dus ook in de P&C documenten, waaronder de kadernota 2025 en deze begroting.
Daarnaast is er besloten welke beleidsdocumenten integraal onderdeel van de implementatie zouden worden en welke nog separaat naar de raad worden gebracht voor besluitvorming. Ook dat krijgt zijn vertaling in de P&C documenten, waaronder deze begroting. Dat betekent dat er het nodige is gewijzigd in deze tekst ten opzichte van de tekst van vorig jaar.
Inhoudelijke toelichting beleidsveld
We willen dat alle inwoners van de gemeente Waalwijk (sociaal) veerkrachtig zijn. Er zit enorm veel kracht in de Waalwijkse samenleving. Als gemeente willen we daar met onze inzet gericht op bestaanszekerheid, publieke (mentale) gezondheid, gelijke kansen en zorg en veiligheid een actieve bijdrage aan leveren. Daarom hebben we gekozen voor een nieuwe koers – want ondanks al onze inspanningen van de afgelopen jaren neemt de zorgvraag van onze inwoners toe, worden problemen complexer en zijn er onvoldoende mensen om die zorg ook daadwerkelijk uit te voeren. Het moet anders, en dat kan ook: door nóg meer gebruik te maken van de kracht van onze inwoners, en door dingen anders te organiseren; slimmer, dichterbij en samen met onze professionele partners én onze inwoners.
Deze nieuwe koers is uitgewerkt in het implementatieplan ‘Samen Redzaam’ 2024-2027. Daarmee geven we vorm aan de transformatie van het sociaal domein: we sluiten nóg beter aan bij de kracht van onze samenleving. We ontwikkelen met, voor en door inwoners voorzieningen en activiteiten, toegankelijk voor iedereen. En voor wie dat niet genoeg is, bieden we maatwerk: we blijven als gemeente de toegang tot jeugdhulp, Wmo en schuldhulpvelening.
Dit doen we zo dichtbij mogelijk. We werken vanuit het inwonersperspectief en daarvoor is burgerparticipatie en het versterken van de samenhang in buurten en wijken van belang. We ontwikkelen een integrale aanpak vanuit het sociaal domein. Daarvoor maken we gebruik van de tredestructuur, waarbij we trede 1, 2 en 3, de indicatievrije ondersteuning, zo stevig mogelijk neerzetten. Zorg met een indicatie (trede 4) wordt hierdoor steeds minder nodig. Zo houden we deze zorg ook in de toekomst beschikbaar voor mensen die dat nodig hebben.
Ambities en doelen Transformatie Sociaal Domein
Met de vaststelling van het implementatieplan ‘Samen Redzaam’ zijn de volgende ambities en doelen vastgesteld:
Ambitie: We versterken de sociale veerkracht van onze inwoners en gemeenschappen/samenleving.
Doelen:
- De sociale veerkracht van inwoners neemt toe vanaf het moment van de nulmeting in 2024.
- De sociaal economische status van de aandachtswijken in Waalwijk is in 2026 toegenomen ten opzichte van de SES-WOA score van het CBS in 2021.
- Inwoners nemen de regie in het versterken van de sociale veerkracht van de eigen leefomgeving.
Ambitie: We vergroten de impact die we maken voor onze inwoners en gemeenschappen.
Doelen:
- We kennen onze inwoners, buurten en wijken en we passen in gezamenlijkheid het aanbod continu aan op hun behoefte.
- Er is continuïteit in de activiteiten voor alle inwoners en in de aanwezigheid van professionals in de wijken.
- Onze sturing is gericht op het effect dat de inzet heeft voor onze inwoners.
Ambitie: De integrale inzet op preventie leidt tot beter passende ondersteuning en zorg.
Doelen:
- We hebben een dekkend ondersteuningsaanbod in de sociale basis en indicatievrije ondersteuning (trede 1, 2 en 3).
- De ondersteuning die we bieden creëert zo min mogelijk afhankelijkheid van professionals.
- Voor inwoners die enkel zorg kunnen ontvangen op basis van een indicatie en waar het gaat over een langdurige zorgvraag wordt actief gestuurd op inzet vanuit de Wlz.
De ambities staan min of meer vast en zorgen ervoor dat we koersvast zijn en blijven. We zijn er van overtuigd dat deze ambities bijdragen aan een gezond en gelukkig leven. De doelen dragen bij aan deze ambities. Deze zijn flexibeler. Op basis van monitoring kunnen we onze inzet bijstellen en indien daar aanleiding toe is, kunnen we ook onze doelen bijstellen. Dit is een continu proces, zodat we kunnen leren wat werkt en ruimte geven aan de kracht van de samenleving.
Financiële vertaling
Voor een uitgebreide inhoudelijke uitwerking van de activiteiten waarvoor middelen zijn aangevraagd in deze begroting wordt verwezen naar de kadernota 2025 e.v. Het voorstel voor het sociaal domein daarin is direct na de vaststelling van het implementatieplan uitgewerkt. Hierin is de financiële vertaling van zowel het implementatieplan ‘Samen Redzaam’ als van de reguliere taken uitgewerkt. We hebben integraal gekeken naar de opgaven waar we voor staan, landelijk, regionaal en lokaal. Daarbij hebben we onderzocht welke middelen beschikbaar zijn, of we middelen op een andere manier kunnen inzetten of dat er nieuwe middelen nodig waren.
Dat heeft geresulteerd in een aanvraag voor het implementatieplan ‘Samen Redzaam’, het Wmo beleidsplan, de uitvoering van de maatregel om de armoedegrens te verhogen naar 130%, een beleidsadviseur Zorg en Veiligheid, uitbreiding van het team van wmo consulenten en structurele inzet van een 2e wijk GGZ’er. Deze activiteiten dragen bij aan de implementatie van de koers.
Daarnaast worden er middelen aangevraagd voor een aantal reguliere taken, waaronder voor de kinderboerderij, mobiel cameratoezicht, beleidsmedewerker sportaccommodaties, etc.
Tot slot is er gekeken naar manieren om de gevraagde middelen te dekken en toe te werken naar een 0-lijn/positief resultaat vanaf 2026 e.v., zoals gevraagd in punt 1 van de motie die is aangenomen bij de vaststelling van het implementatieplan ‘Samen Redzaam’ (raadsvergadering 11-4-2024). Al deze elementen zijn in de kadernota 2025 e.v. inhoudelijk uitgewerkt en toegelicht.
Brede SPUK-regeling/Gezond en Actief Leven Akkoord
Medio 2023 is er voor de jaren 2023-2026 een SPUK (specifieke uitkering) verleend door het Rijk ten behoeve van het Gezond en Actief Leven Akkoord. Het strategisch plan van aanpak Waalwijk 2023-2026 is goedgekeurd door de VSG/VNG en het Rijk.
Doel brede SPUK-regeling/Gezond en Actief Leven Akkoord
Landelijk zien we de zorgvraag steeds verder toenemen. Ook in Waalwijk is dat het geval. Door de toenemende vraag stijgen de zorgkosten steeds verder. Door steeds meer preventief te handelen willen we zorgen dat de zorgvraag afbuigt en uiteindelijk afneemt. Hierdoor blijft de zorg beschikbaar voor degenen die het echt nodig hebben. De stip op de horizon hierbij is een gezonde generatie in 2040 met weerbare, gezonde mensen die kunnen opgroeien, leven, werken en wonen in een gezonde leefomgeving, en waarin sprake is van een sterke sociale basis.
Financiering
De financiering van het GALA werkt middels de zogenaamde “brede SPUK regeling”.
Dit is een specifieke financiële regeling waarbij het Rijk jaarlijks middelen beschikbaar stelt aan gemeenten om de gezamenlijke doelstellingen te bereiken. Op basis van de door het rijk geformuleerde te behalen resultaten kunnen de middelen worden ingezet. Jaarlijks moet de besteding aan de hand van een SISA – verklaring worden verantwoord.
In de gemeente Waalwijk is besloten om de inzet vanuit de brede SPUK GALA integraal mee te nemen in het implementatieplan ‘Samen Redzaam’ en de preventieve inzet voor het realiseren van de sociale basis (trede 1 en 2) en indicatievrije ondersteuning (trede 3).
Een aantal SPUK-regelingen lopen tot 2025 waardoor er in 2026 geen budget meer beschikbaar is voor: leefomgeving, mentale gezondheid, overgewicht en obesitas, alcoholproblematiek, één tegen eenzaamheid, kennis – en advies GGD en Regionale aanpak preventie. De budgetten voor de laatste twee onderdelen moeten verplicht worden doorbetaald aan de GGD Hart voor Brabant.