Paragraaf 3. Onderhoud Kapitaalgoederen

Iedereen wil leven in een schone, veilige en mooie omgeving. De gemeente Waalwijk is verantwoordelijk voor het goed beheer van de openbare ruimte, met als uitgangspunt dat alles schoon, heel en veilig moet zijn. Het doel van een Integraal Beheerplan is dan ook het verhogen van de efficiëntie van het beheer door belangrijke wetten, regels en richtlijnen voor alle beheerdisciplines te bundelen. Hierdoor kan alles ‘beheer-klaar’ worden ontworpen en geplaatst. 

Het Integraal Beheerplan 2020 (raad 19 november 2020) verenigd deze informatie om te dienen als informatietool waarin de meest belangrijke basisprincipes van beheer worden toegelicht. Belangrijk om aan te geven is dat het Integraal Beheerplan geen financiële of areaalgegevens bevat. Dit omdat het bijvoegen van deze fluctuerende gegevens geen toegevoegde waarde levert aan dit (statische) document en zijn toegevoegd in een elektronisch beheersysteem.

Overigens dient het Integraal Beheerplan als onderbouwing dat er voor de gemeente Waalwijk geen noodzaak is voor een voorziening als beschreven in artikel 44 lid 1a BBV, die moet worden gevormd als er sprake is van achterstallig onderhoud. Door aan te tonen dat er regelmatig inspecties en beheer plaatsvinden, laat het Integraal Beheerplan zien dat er geen sprake is van achterstallig onderhoud.

Beheer van de openbare ruimte heeft betrekking op alle gemeentelijke kapitaalgoederen met publieke toegankelijkheid. De verscheidenheid en kwantiteit van deze goederen roepen de noodzaak voor integrale samenwerkingen op om efficiëntie te maximaliseren – met name in de vorm van afstemming. Zo kunnen zoveel mogelijk aspecten in een enkel project worden meegenomen en kunnen de benodigde beheersactiviteiten in de betreffende gebieden tegelijkertijd worden uitgevoerd. Dit wordt middels het Integraal Uitvoeringsprogramma (IUP), waarin voornamelijk grootschalig onderhoud op het gebied van wegen, riolering en verkeer wordt opgenomen, al gedaan. Het Integraal Beheerplan doelt erop integraliteit te ondersteunen door alle betrokken partijen te informeren over de verschillende beheerdisciplines.

Belangrijkste kaders:
•    Integraal BeheerPlan (IBP)
•    Integraal UitvoeringsProgramma (IUP)
•    Integraal Waterplan Waalwijk (IWW)
•    Beeldkwaliteit Onderhoud Wegen
•    Groenbeleidsvisie
•    Beleidsregels bomen
•    Vastgoedbeleid
•    Plan van aanpak Verduurzaming gemeentelijk Vastgoed
•    Openbare Verlichting, keuzenotitie Beleidsplan 2019-2023

Per kader wordt aangegeven welke ervan in ontwikkeling zijn c.q. vernieuwd worden.

Beeldkwaliteit

Wat willen we bereiken?
Om een uniforme standaard van kwaliteit te kunnen hanteren, is op basis van de landelijke richtlijnen van de Kwaliteitscatalogus een beeldbestek opgesteld. Hierin wordt door middel van afbeeldingen en tekstuele omschrijvingen aangegeven aan welke standaarden zaken dienen te voldoen.

Wat gaan we ervoor doen?
De kwaliteitseisen verschillen per gebied. In algemene zin kan worden gezegd dat voor het centrum en de gemeentelijke begraafplaatsen wordt gestreefd naar kwaliteitsniveau A. In alle andere plaatsen ligt de eis bij niveau B met uitzondering van het buitengebied hier betreft het niveau C. Een kaart laat zien waar welke kwaliteitseisen worden gesteld. Er wordt niet gestreefd naar A+ kwaliteit, omdat dit niveau een ideaal is dat vaak onrealistisch bewijst te zijn en hoog in de kosten oploopt.

Duurzaamheid
Wat willen we bereiken?
Waalwijk gaat duurzaam vooruit, dus is het ook belangrijk dat duurzaamheid een vooraanstaande positie in beheer heeft. De term duurzaamheid is echter veelomvattend en kan op legio wijzen worden geïnterpreteerd. Ook zijn de mate van kennis over duurzaamheid en beschikbare mogelijkheden niet over alle beheerdisciplines gelijk. Om deze redenen bevat dit Integraal Beheerplan een integrale visie op duurzaamheid van alle beheerders.

Wat gaan we ervoor doen?
De beheerders van de gemeente Waalwijk zijn het eens dat duurzaamheid van groot belang is. Vanuit wetgeving en (landelijke/Europese) richtlijnen zijn er al een aantal doelstellingen opgelegd. De meerderheid van de beheerders wil verder gaan dan deze doelstellingen. Voor een aantal beheerdisciplines zijn de doelen echter al erg ambitieus en is er (nog) geen streven om ze te overschrijden we focussen met name op:

Duurzamer versus Duurzaam 
Het uiteindelijke doel van een duurzaam Waalwijk is om de ecologische staat van de aarde zo min mogelijk te verstoren en door-de-mens-gemaakte verergering van het klimaat tegen te gaan. Een oplossing is niet pas duurzaam als het behalen van dit doel ermee volledig wordt verzekerd. Liever worden er nu kleinere, verduurzamende stappen genomen dan dat er lang wordt gewacht op de meest duurzame oplossing.

Duurzaamheid is een Investering 
Vaak wordt om financiële redenen gekozen vanuit een voornamelijk technisch duurzaam oogpunt; hoe langer iets kan blijven staan des te minder er hoeft te worden besteed aan vervangingen. Ecologische duurzaamheid wordt vaak gedacht de duurdere optie te zijn, ondanks dat de incidentele lasten vaak wel afnemend zijn. Duurzamer beheren vereist om die reden een ‘cultuurswitch’, waarbij duurzaamheid wordt gezien als een investering in de toekomst. Daarbij horen ook: duurzaam aanbesteden en meer initiatief nemen en lef tonen.

In het Integraal UitvoeringsProgramma (IUP) worden maatregelen in het kader van Wegen, Riolering, Verkeer, Groen en mogelijk bijkomende maatregelen samengevoegd. Het huidige IUP heeft een looptijd van 2023 tot en met 2026 en is op 7 juli 2022 door de raad vastgesteld.

Op het moment van schrijven wordt het nieuwe IUP 2025-2028 voorbereid en dit programma wordt op 10 oktober 2024 ter besluitvorming aan de gemeenteraad van Waalwijk aangeboden.

Wat willen we bereiken?

Met dit IUP willen we bereiken dat maatregelen die voortvloeien uit de vier disciplines wegen, verkeer, riolering en groen zo veel mogelijk worden gecombineerd.
Ook wordt gekeken naar overige werkzaamheden aan de openbare ruimte zoals bijvoorbeeld verlichting, sport en spelen, kunst maar ook ruimtelijke ontwikkelingen, projecten van Casade en werkzaamheden ten behoeve van nutsvoorzieningen. 
Door maximaal te profiteren van samenwerkingsvoordelen kunnen we kosten reduceren en voorkomen we extra of langdurige overlast voor inwoners en bedrijven.
 
Het IUP heeft een planningshorizon van 4 jaar, bestaande uit een definitieve planning voor de komende 2 jaar en een doorkijk naar het 3e en 4e jaar. De IUP-projecten op de definitieve planning komen in voorbereiding in de komende twee jaar. De gemiddelde doorlooptijd van deze projecten is 3 à 4 jaar. De projecten op de doorkijk van het IUP voor het 3e en 4e planjaar geven een indicatie voor de projecten die over 2 jaar op de definitieve lijst van het IUP 2027-2030 kunnen komen. Door nieuwe inzichten, financiële aspecten of te verwachten (ruimtelijke) ontwikkelingen kan de prioritering wijzigen en kunnen projecten die op de definitieve planning komen afwijken van de projecten die eerder op de doorkijk hebben gestaan. Daarom zijn ook enkele projecten die op de vorige doorkijk stonden van het IUP 2023-2026 niet allemaal op de definitieve lijst gekomen van het IUP 2025-2028.
 
Met het uitvoeren van de projecten in het IUP wordt aan de wettelijke verplichtingen voldaan en wordt invulling gegeven aan de beleidsstukken die voor de verschillende disciplines zijn vastgesteld.

De volgende bedragen zijn indicatief voor de IUP-jaren 2025 en 2026 en zijn voorlopig nog niet definitief vastgesteld (bedragen x € 1.000):

Raming IUP 2025-2026	Bedragen x € 1.000
Verkeer	1.710
Wegen	5.032
Riolering	20.366
Groen	1.447
Openbare verlichting	101
Totaal IUP 2025-2026	28.656

Wat willen we bereiken?

Het IUP kende drie belangrijke pijlers te weten Verkeer, Onderhoud Wegen (OW) en het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP), waarbij we vanaf 2021 spreken van het Integraal Waterplan Waalwijk (IWW). Vanaf het IUP 2021-2024  is Groen als vierde pijler toegevoegd. Elk van deze vier pijlers heeft haar eigen doelen te weten:

Verkeer

De gemeente Waalwijk wil dat iedereen zo snel, comfortabel en veilig mogelijk van A naar B kan komen. De komende jaren willen we de transitie maken naar een duurzaam vervoerssysteem, minder afhankelijk zijn van de auto en aansluiten op innovatieve, duurzame en data gedreven technologieën. Dat alles moet passen in de opgaven van andere beleidsterreinen, zoals de woningbouwopgave, werkgelegenheidsgroei en klimaat. Om dit mogelijk te maken heeft de gemeenteraad in de zomer van 2021 de Mobiliteitsvisie vastgesteld. Deze visie beschrijft de ambities waar we de komende jaren richting aan willen geven op strategisch niveau. 

Het vervolg daarop is het Mobiliteitsplan tot 2030 en Uitvoeringsprogramma 2022-2027, vastgesteld door de raad op 9 maart 2023. Dit Mobiliteitsplan is de uitwerking van de ambities uit de Mobiliteitsvisie in concrete maatregelen en tot stand gekomen op basis van de ‘waarom, hoe, wat’ methodiek. De Mobiliteitsvisie beantwoord waarom we werken aan Mobiliteit. Vervolgens is bepaald hoe we deze visie invullen: ‘wat zijn de ambities per gebiedstype en waar ligt de prioriteit?’. Dit vormt het Mobiliteitsplan. Tot slot hebben we de prioriteiten uitgewerkt tot projectbladen in het Uitvoeringsprogramma: ‘wat gaan we de komende vier jaar doen om deze prioriteiten te realiseren?’.  De maatregelen omschreven in het Uitvoeringsprogramma dient als input voor het Integrale Uitvoeringsplan van de gemeente. Met dit plan zetten wij als gemeente stappen in het omgaan met (verwachte) ontwikkelingen in het verkeer, (openbaar) vervoer, de openbare ruimte en duurzaamheid. De maatregelen voor de komende jaren zijn met name gestoeld om het op orde krijgen van de basis: een verbeterde infrastructuur voor lopen en fietsen, meer 30 km/uur wegen, een innovatief en hoogwaardig openbaar vervoersysteem en meer aandacht voor mobiliteit voor iedereen. Zo werken wij aan het leefbaar, veilig en bereikbaar houden van onze gemeente.

Onderhoud Wegen (OW)

Vanuit de Wegenwet heeft de gemeente de zorgplicht voor verhardingen. Dit betekent dat de gemeente als wegbeheerder altijd verantwoordelijk is voor de kwaliteit van de verhardingen die het in beheer heeft. Het gebruik van de wegen moet veilig kunnen plaatsvinden. De gemeenteraad van de Gemeente Waalwijk heeft hiervoor het plan "Beeldkwaliteit Onderhoud Wegen" (raad 2 juli 2008) vastgesteld. Eén van de punten is om voor alle wegen in Waalwijk te komen tot de classificatie "minimaal veilig". Dit met zo min mogelijk inzet van financiële middelen en met zo min mogelijk maatschappelijke overlast.

Wat gaan we ervoor doen?

Het huidige plan Onderhoud Wegen is uit 2008 en gedateerd. Het nieuwe Beleidsplan Onderhoud Wegen gaat over de periode 2025-2029. Elke 5 jaar zal dit beleidsplan worden geactualiseerd. Dit nieuwe beleidsplan is op 12 september 2024 aangeboden aan de gemeenteraad.

Artikel 16 van de Wegenwet regelt het onderhoud van wegen, de toegankelijkheid van openbare wegen en bevat enkele verplichtingen voor de wegbeheerder. Een van die verplichtingen is de hen toegewezen wegen in goede staat te houden en verantwoord te beheren. Schades/ongevallen door gebreken aan de weg moeten zoveel mogelijk worden voorkomen. Om het beheer en onderhoud van het gemeentelijk areaal op doelmatige en efficiënte wijze uit te voeren is het nieuwe Beleidsplan Onderhoud Wegen opgesteld. 

Uitvoering geven aan het Integraal UitvoeringsProgramma (IUP). Na vaststelling van het IUP 2025 -2028 zullen de maatregelen uit 2025-2026 in voorbereiding en uitvoering worden genomen, inclusief participatietraject. In de P&C-cyclus wordt in het hoofdstuk Kredieten per project weergegeven wat de stand van zaken is.

Na afronding van het project zal zowel de voorbereidingsfase als de uitvoeringsfase intern worden geëvalueerd. Daarbij zullen regelmatig klanttevredenheidsmetingen worden uitgevoerd. Hoe tevreden zijn de bewoners/belanghebbenden over het gehele proces en het uiteindelijke eindresultaat? Ook wordt bekeken wat er in een project aan duurzaamheid is toegepast en wat dit voor effecten en financiële consequenties had.

Wat mag het kosten?

Conform het IUP worden en zijn financiële middelen ter beschikking gesteld, welke in de vorm van kredieten worden geregistreerd. Omdat het IUP 2025-2028 nog niet is vastgesteld, kan deze informatie hier nu nog niet worden weergegeven.

Voor onderhoud van wegen, straten en pleinen zijn de volgende budgetten beschikbaar voor 2025 tot en met 2028 (afgeronde bedragen x € 1.000) :

Onderhoud Wegen, straten en pleinen	2025	2026	2027	2028
Onderhoud wegen, straten, etc.	889	845	884	921
Onderhoud bruggen	154	154	154	154
Onderhoud fonteinen	4	4	4	4
Onderhoud Bluswatervoorzieningen	64	64	64	64
Kleine reconstructies wegen	342	342	342	342
Onderhoud straatmeubilair	35	35	35	35
Onderhoud busstation	6	6	6	6
Onderhoudsbestek Openbare Ruimte (OOR) Wegen	275	275	275	275
Tractie onderhoud straten	21	21	21	21
Totaal onderhoud wegen, straten en pleinen	1.790	1.746	1.785	1.822

 

Integraal Waterplan Waalwijk 2025-2027

Per 1 januari 2024 is de Omgevingswet van kracht. Het gemeentelijk rioleringsplan is niet meer verplicht, maar de gemeentelijke zorgplichten voor stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater nog wel. Het IWW is zo opgezet dat het aansluit bij de instrumenten van de Omgevingswet: omgevingsvisie, programma’s en omgevingsplan. 

In het vorige IWW is fors ingezet op afkoppelen van verhard oppervlak. Omdat meer dan de helft van de verharding in particulier bezit is, is er veel energie gestoken om de inwoners en bedrijven aan te sporen tot afkoppelen. De stimuleringsregeling afkoppelen helpt daarbij. 
Daarnaast moet de jaarlijkse opgave van rioolvervanging versnellen van minder dan 2 km/jaar naar meer dan 4 km/jaar. Dit vraagt veel van de organisatie. De voorbereiding van de plannen is op het gewenste niveau gekomen en ook de uitvoering versnelt.

Wat willen we bereiken?

De ambities voor dit IWW zijn enerzijds afgeleid van de Global Goals en anderzijds ingegeven door het principe ‘water en bodem sturend’ zoals het rijk, de provincie en de regio hanteert. Dat wil zeggen dat het bodem-watersysteem een doorslaggevende rol speelt bij de inrichting van onze leefomgeving, met als doel klimaatadaptatie en meer biodiversiteit. Om dat te bereiken, werken we samen met provincie, waterschappen en buurgemeenten (Hart van Brabant).  Bij de rioleringsprojecten (IUP) doen we aan burgerparticipatie om samen de wateropgaven in te vullen. We willen afvalwater reduceren en zo veel mogelijk hemelwater lokaal opvangen en liefst infiltreren in de bodem. Daarbij hebben we aandacht voor gebieden die kwetsbaar zijn voor grondwaterfluctuaties. 

Er is op veel locaties oppervlaktewater in het stedelijk gebied aanwezig. Ruimte kan dubbel worden gebruikt om opgaven van water en groen in te vullen. Daarmee worden kansen benut om de robuustheid van ons watersysteem en de groene structuur te versterken. 

 Wat moeten we onderhouden? 

Het areaal aan water en riolering is de afgelopen planperiode met 7 à 8% toegenomen. Er ligt bijna 350 km riolering met bijna 24.000 aansluitingen. Er zijn 325 pompgemalen in bedrijf. Het oppervlaktewater en de wadi’s hebben een oppervlak van 106 ha. 

De kwaliteit bewaken we door jaarlijks een deel te inspecteren. Het functioneren van de riolering toetsen we door modelberekeningen uit te voeren. 

Er zijn veel plannen die invloed hebben op de grondwaterstand: infiltreren, drinkwaterproductie en beoogde peilopzet. We monitoren de grondwaterstand met een uitgebreid meetnet en benaderen actief onze partners als plannen nadelige consequenties kunnen hebben voor onze inwoners en bedrijven. 

Wat gaan we doen? 

Ieder jaar zorgen we door goed beheer en onderhoud dat het stelsel naar behoren blijft functioneren. Daarnaast investeren we fors in rioolvervanging.  

In de gemeente Waalwijk ligt een aantal riolen die bij een calamiteit een grote impact hebben qua overlast in de omgeving, dit zijn de risicoriolen. Een aantal van die riolen moet worden aangepakt. De eerste fase wordt in 2025 uitgevoerd. 

De stimuleringsregeling afkoppelen is naar een haalbaar niveau teruggebracht en de reikwijdte van de regeling is verbreed. Om de afkoppelopgave te halen is een verplichting toegevoegd. De meeste verharding is immers van particulieren. Daarom worden aanwonenden verplicht de voorkant van hun dak af te koppelen wanneer de riolering in hun straat wordt vervangen. Zij krijgen daar een onkostenvergoeding voor. 

 Wie gaat dat regelen? 

Het aantal medewerkers op het gebied van water is voldoende om alle watertaken uit te (laten) voeren. Bij de planvoorbereiding is er druk om de benodigde programma’s tijdig voor te bereiden en uit te voeren. 

Wat mag het kosten?

Het IWW 2025-2027 (raad 27 juni 2024) loopt tot en met 2027. Daarna zal een nieuw IWW worden vastgesteld. In de planperiode 2025-2027 zien we toenemende kosten, met name door de uit te voeren rioolvervangingen en afkoppelinspanning. Om deze kostenstijging te financieren, wordt gedeeltelijk ingeteerd op de rioolvoorziening. Daarnaast wordt de rioolheffing met 3% (plus indexatie) per jaar verhoogd.

Voor onderhoud van riolering zijn de volgende budgetten beschikbaar voor 2025 tot en met 2028  (afgeronde bedragen x € 1.000):

Onderhoud Riolering	2025	2026	2027	2028
Onderhoud riolering en waterzuivering	171	171	171	171
Klein onderhoud	273	273	273	273
Onderhoud aanleg rioolaansluitingen	124	124	124	124
Onderhoud tractie riolering/waterzuivering	3	3	3	3
Totaal onderhoud riolering	571	571	571	571

Voor onderhoud van  afwatering en waterlossing zijn de volgende budgetten beschikbaar voor 2025 tot en  met 2028 (afgeronde bedragen x € 1.000):

Onderhoud Afwatering, waterlossing etc.	2025	2026	2027	2028
Onderhoud Natuurlijke waterlopen	56	56	56	56
Onderhoud Stedelijke waterlopen	6	6	6	6
Baggerplan (via egalisatiereserve)	230	230	230	230
Totaal onderhoud afwatering, waterlossing etc.	292	292	292	292

 

Wat willen we bereiken?

Waalwijk over 25 jaar nog net zo groen! Door de hoge parkeerdruk, benodigde beschikbare ruimte voor kabels en leidingen en de besparingen op het groenonderhoud, is de hoeveelheid en de kwaliteit van het groen in de woonstraten afgenomen. In straten die worden heringericht, werden meer bomen gekapt dan dat er werden aangeplant. Zeker ook gezien we op weg willen naar een klimaatbestendig Waalwijk zal de gemeente Waalwijk groener moeten worden.

 Wat gaan we ervoor doen?

In het Groenstructuurplan, de Groenbeleidsvisie, de Richtlijn Groenbeleidsvisie en de Beleidsregels bomen staan ambities en richtlijnen voor het vergroten van de kwantiteit en de kwaliteit van het groen en het verhogen van de biodiversiteit in de gemeente.

De uitvoering doen we via gemeentelijke reconstructieprojecten waarin concrete maatregelen worden genomen voor het verhogen van de hoeveelheid en kwaliteit van het groen in de gemeente en het vergroten van de biodiversiteit. Daarnaast borgen we deze zaken bij ruimtelijke initiatieven en organiseren we acties gericht op vergroening door bewoners.

Het belangrijkste uitgangspunt vanuit de Groenbeleidsvisie  (vastgesteld raad 14-11-2019), de Richtlijn Groenbeleidsvisie (vastgesteld college d.d. 12-10-2021) en de Beleidsregels bomen 2024 (vastgesteld raad 03-01-2024) is meer groen en bomen.

Andere uitgangspunten die voor groen en bomen zijn vastgesteld middels de genoemde beleidstukken zijn het vergroten van de biodiversiteit, de diversiteit in beplanting en de groenbeleving in de straat, het zorgdragen voor een kwalitatieve en toekomst- en klimaatbestendige bodem en werkzaamheden ten aanzien van bomen en ontwerp uitvoeren volgens het Handboek Bomen 2022. Deze uitgangspunten hebben als doel om het groen niet alleen in oppervlak te vergroten, maar ook in kwaliteit.

 Wat mag het kosten?

Conform de huidige begroting worden de werkzaamheden uitgevoerd, de plannen zullen afzonderlijk door de raad worden vastgesteld en bij ieder plan zal een financiële paragraaf zitten.

Voor onderhoud van groen zijn de volgende budgetten beschikbaar voor 2025 tot en  met 2028 (afgeronde bedragen x € 1.000):

Onderhoud Groen	2025	2026	2027	2028
Onderhoud plantsoenen	969	807	846	884
Reconstructies plantsoenen	109	109	109	109
Stimulering groen beleidsplan	98	98	98	98
Onderhoud bomen	82	82	82	82
Onderhoud plantsoenen  Buitendienst	36	36	36	36
Onderhoud bomen Buitendienst	39	39	39	39
Groen begraafplaatsen	3	3	3	3
Onderhoudsbestek Openbare Ruimte (OOR) Waalwijk Zuid	772	772	772	772
Onderhoudsbestek Openbare Ruimte (OOR) Waspik	345	345	345	345
Onderhoudsbestek Openbare Ruimte (OOR) Sprang-Capelle	438	438	438	438
Tractie groen	113	113	113	113
Totaal onderhoud groen	3.004	2.842	2.881	2.919

 

Op basis van het gemeentelijke Vastgoedbeleid (raad 28 maart 2019) wordt invulling gegeven aan dit beleid. De afgelopen jaren heeft de focus gelegen op het verkrijgen van inzicht in het vastgoed en het bepalen en vaststellen van een verduurzamingsplan (van een MJOP naar eren DMJOP). Hierdoor zijn we steeds beter in staat vooruit te kijken en in te springen op wat er om ons heen gebeurt en wat het vastgoed nodig heeft.    

We hebben het onderhoud onderverdeeld in 3 kostensoorten. Kostensoort onderhoud en reparaties’ is bedoeld voor het oplossen van klachten en storingen. De kosten voor al het onderhoud dat jaarlijks uitgevoerd moet worden zoals inspecties, keuringen en reinigingen boeken we op kostensoort ‘jaarlijks onderhoud en contracten’. Het onderhoud dat een cyclus heeft van groter dan 1 (ofwel minder vaak dan jaarlijks wordt uitgevoerd) zien we als ‘groot onderhoud’.  

Wat willen we bereiken? 

De doelstelling van de gemeente Waalwijk om in 2043 energieneutraal, CO2-arm en klimaatbestendig te zijn. Het ‘Vastgoedbeleid Waalwijk’ bevat hiervoor leidraad en strategie. We willen toewerken naar een kwalitatief goed en duurzaam vastgoedbestand. In dit geval bedoelen we met duurzaam: onderhoudsarm en energie-efficiënt maar ook wat betreft omvang passend bij de behoefte van de gemeentelijke organisatie.   

Nu duidelijk is wat voor vastgoed we hebben is het tijd om te gaan analyseren of dat ook is wat past bij de toekomstige visie en ambities. Zowel wat betreft aantallen als locatie en functionaliteit. Team vastgoed heeft hier vooral een faciliterende rol in. Wij hebben de data beschikbaar waaraan beleidsafdelingen hun wensen en eisen kunnen toetsen. Wanneer zij hun koers en beleid verder uitwerken kan worden beoordeeld waar inkrimping, uitbreiding, aanpassing of iets nieuws nodig is.  

Ook willen we toewerken naar een situatie waarbij de kosten voor onderhoud aansluiten bij de middelen die daarvoor beschikbaar zijn. Dat doen we vooralsnog op 2 manieren. Aan de ene kant proberen we de onderhoudskosten voor vervanging te drukken door de kwaliteit van het jaarlijkse onderhoud te verbeteren en te kiezen voor kwalitatief goede en onderhoudsarme materialen. Aan de andere kant levert het niet hoeven onderhouden van een gebouw een structurele vermindering van de onderhoudskosten op. Bij vastgoed dat geen maatschappelijke waarde meer levert onderzoeken we de mogelijkheden om dat af te stoten. 

Wat gaan we ervoor doen? 

Naast het uitvoeren van onze hoofdtaak: ‘het beheren van vastgoed' zoeken we onze collega's van de beleidsteams actief op. We bespreken opvallende zaken en stellen vragen over het nut en de maatschappelijke waarde van een locatie en bespreken bijvoorbeeld gebruiksfrequentie of zichtbare leegstand. Wanneer het om vastgoed gaat geven we gevraagd en ongevraagd advies.  

De komende jaar blijven de thema’s verduurzaming, klimaatneutraal en kostprijs dekkende huren centrale thema’s bij vastgoed. In het komende jaar blijven we onderzoek doen naar de betaalbaarheid van het onderhouden van het vastgoed en de verduurzaming daarvan.

Het is essentieel om een gestructureerde aanpak te hanteren. Dit houdt in dat we onszelf kritische vragen stellen die ons helpen bij het formuleren van een duidelijke vastgoed-strategie. Twee belangrijke vragen die we hierbij in overweging nemen zijn:

1. Met welk doel hebben we dit object in eigendom?

Het is van belang om helder te krijgen welke functie en waarde elk vastgoedobject heeft binnen onze bredere beleidsdoelstellingen. Dit kan variëren van het ondersteunen van sportieve activiteiten, het bevorderen van culturele initiatieven, tot het faciliteren van maatschappelijke projecten. Door deze doelen scherp te definiëren, kunnen we beter inschatten of ons vastgoed aansluit bij de behoeften van de gemeenschap.

2. Hoe lang willen we dit object nog in eigendom hebben?

Deze vraag vereist een evaluatie van de toekomstbestendigheid van onze vastgoedobjecten. We moeten bepalen of het behouden van een object op lange termijn zinvol is, of dat er wellicht alternatieven zijn die beter aansluiten bij de veranderende behoeften van de gemeenschap. Dit kan ook inhouden dat we kijken naar de mogelijkheid van verkoop of herbestemming van bepaalde objecten.

Om een goed onderbouwd antwoord op deze vragen te formuleren, is het cruciaal om input te verzamelen vanuit de verschillende beleidsvelden, met name op het gebied van sport, cultuur en maatschappelijke ontwikkeling. Deze input (ook de aankomende Vrijetijdsnota) zal ons helpen om een helder beeld te krijgen van wat er in Waalwijk nodig is en hoe ons vastgoed hier een faciliterende rol in kan spelen.

Door deze benadering te hanteren, streven we ernaar om ons vastgoed niet alleen als een bezit te beschouwen, maar als een waardevol instrument dat bijdraagt aan de ontwikkeling en het welzijn van onze gemeenschap. Dit zal ons in staat stellen om weloverwogen beslissingen te nemen die zowel op korte als lange termijn voordelen opleveren voor Waalwijk en haar inwoners.

Projecten

Naast de reguliere vastgoed processen als het onderhouden van het gemeentelijk vastgoed, coördineren storingsonderhoud en periodieke overleggen met collega-teams zijn er continue projecten die vastgoed-aandacht vragen. Concrete projecten zijn:  

• doorvoeren opstalrechten en aanpassen huurcontracten buitensportverenigingen;? 
• realisatie bassischool Meerdijk op huidige locatie; 
• aanpassingen en verduurzaming Cultureel Centrum Den Bolder; 
• realisatie kindcentrum Driessen; 
• uitvoeren DUMAVA-projecten bij sporthal de Slagen, het stadhuis, theater de Leest;
• uitwerken DUMAVA projecten Kunstencentrum en Tavenu; 
• haalbaarheidsanalyse SCC Zidewinde 
• renovatie en uitbreiding Basisschool de Hoef;
• potentiele vervreemding Krophollerensemble. 

 Wat mag het kosten?

Structureel is een jaarlijks budget beschikbaar van € 2.100.000, waarvan € 1.200.000  gestort wordt in de onderhoudsvoorziening gebouwen (afgeronde bedragen).

Onderhoud Vastgoed (eigenaar)    / bedragen x € 1.000	2025	2026	2027	2028
Groot onderhoud (storting voorziening onderhoud gebouwen)	1.200	1.200	1.200	1.200
Klein onderhoud	900	900	900	900
Totaal onderhoud Vastgoed	2.100	2.100	2.100	2.100

 

Voor onderhoud van zwembaden, sporthallen, sportzalen en sportparken zijn de volgende budgetten beschikbaar voor 2025 tot en  met 2028 (bedragen x € 1.000):

Onderhoud sportparken, sportzalen en zwembaden (gebruikersonderhoud)	2025	2026	2027	2028
Zwembaden	64	64	64	64
Sporthallen en zalen	155	155	155	155
Sportparken	668	668	668	668
Totaal onderhoud	887	887	887	887

* Ten opzichte van de begroting 2024 heeft een herschikking van de budgetten voor onderhoud plaatsgevonden, daarnaast is er middels de Kadernota 2025 (O1.01) een verhoging onderhoudskosten in exploitatie t.b.v. klein en jaarlijks onderhoud doorgevoerd.

Openbare verlichting

De Keuzenotitie Beleidsplan 2019 - 2023  is door de raad op 6 juni 2019 aangenomen. Hierin wordt als missie opgenomen 'het realiseren en in stand houden van duurzame en betrouwbare openbare verlichting, waarbij de inwoner zich veilig voelt in het openbare gebied'.

Tevens heeft de gemeente Waalwijk zich geconformeerd aan het landelijk Energieakkoord. Duurzaamheid is dan ook een kernonderwerp in de ‘Keuzenotitie Beleidsplan 2019-2023’. De visie is om te blijven investeren en meewerken aan de ontwikkelingen en toepassingen van een duurzame en betrouwbare openbare verlichting op tijdstippen dat het echt nodig is. Hierbij wordt de benodigde verlichtingskwaliteit gerealiseerd tegen economisch en maatschappelijk verantwoorde kosten.

Wat willen we bereiken?

De openbare verlichting (OVL) betreft het geheel aan masten, armaturen, lampen, kabels en regelapparatuur om openbaar toegankelijk gebied te verlichten. Het doel van OVL is om de openbare ruimte zo goed mogelijk te laten functioneren bij duisternis.

Hierbij wordt de focus gelegd op drie pijlers:

• Leefbaarheid | Mensen voelen zich prettig in de openbare ruimte en er is een sfeer waardoor zij in de ruimte willen zijn;
• Sociale veiligheid | De ruimte kan veilig worden gehouden en bedreigingen kunnen op tijd worden ingeschat. Er is de mogelijkheid om, wanneer nodig, tijdig en correct te kunnen helpen;
• Verkeersveiligheid | Weggebruikers kunnen zich veilig met de maximaal toegestane snelheid verplaatsen over de weg. Medeweggebruikers, zowel als obstakels en oneffenheden op/in het wegdek en het verloop van de weg kunnen goed worden waargenomen. 

Gemeente Waalwijk hoorde in 2015 bij de drie pilot-gemeenten in Enexis gebied waar nagenoeg alle OVL-ontstekingspunten een slimme meter hebben gekregen. De gemeente heeft goed overzicht op het verbruik en het verbruikspatroon van openbare verlichting. Vanwege het voorkomen/ beperken van netcongestie breidt Enexis sinds afgelopen jaar de decentrale netten in de wijken uit door het bijplaatsen van wijk-trafostations. Hierdoor zullen een deel van de ontstekingspunten en gekoppelde lichtmasten worden herschikt. Om het energiemanagement van openbare verlichting goed te kunnen monitoren is communicatie met Enexis belangrijk.

In 2030 moet de totale energiebesparing 50% zijn. Door technische ontwikkelingen is het aannemelijk dat dit doel ruimschoots zal worden bereikt. Inmiddels is ruim de helft van de OVL vervangen door energiezuinige LEDverlichting, al dan niet voorzien van een dimregime. Met name industriegebieden en doorgaande hoofdwegen zijn reeds voorzien van Smart systemen die op afstand benaderbaar en instelbaar zijn. Ook melden deze armaturen automatisch storingen.

Wat gaan we ervoor doen?

We blijven investeren en meewerken aan de ontwikkeling en toepassing van een duurzame, betrouwbare openbare verlichting, op tijdstippen dat het nodig is. Hierbij wordt de benodigde verlichtingskwaliteit gerealiseerd tegen economisch en maatschappelijk verantwoorde kosten.

Momenteel zijn we nieuw een beleidsplan Openbare Verlichting aan het maken op voor de periode 2025-2029. De uitgangspunten van het huidig beleidsplan voldoen nog prima en vormen de basis hiervoor. Uiteraard met extra aandacht voor de vervanging van het verouderde areaal aan lichtmasten en het toekomstproof uitrusten van nieuwe armaturen met connectoren voor sensoren.

• Uitvoering geven aan het nieuwe beleidsplan Openbare verlichting 2025-2029;
• Uitvoering geven aan het Integraal UitvoeringsProgramma (IUP);
• Uitvoering geven aan klein en groot onderhoud om een betrouwbare installatie in stand te kunnen houden.
• Pilotprojecten realiseren om ervaringen op te doen richting Smart City, waaronder op de Westelijke Niedijk; armaturen met 2 lichtkleuren en bewegingssensoren.

In de toekomst zullen steden meer gaan werken richting het creëren van Smart Cities. In deze ‘slimme steden’ zal gebruik worden gemaakt van data en algoritmes voor het ontwikkelen van beleid. Lichtmasten zullen een belangrijk onderdeel zijn van het Smart City technische ecosysteem door deze uit te rusten met oplaadpunten, camera’s, sensoren (aanwezigheidssensoren, luchtkwaliteit etc.) en communicatie-apparatuur. 

De bovengenoemde hoofdpunten worden aangevuld met voorwaarden van Smart City/Smart Lighting (OVL Scenario 4). Hierin wordt ervan uitgegaan dat maatregelen worden uitgevoerd om gericht energie te besparen, waarmee de landelijke doelstellingen uit het energieakkoord voor 2020 en 2030 kunnen worden behaald.

Pilotprojecten zullen uitwijzen welke sensoren en technieken interessant zijn voor gemeente Waalwijk. Hier zullen meerdere teams bij betrokken moeten worden, waaronder verkeer en handhaving. Uiteindelijk zal men een keus moeten maken welke aanbieder de beste opties heeft. Waardoor ingewonnen data overzichtelijk en beheerbaar blijft.

Ook flora en fauna vragen steeds meer aandacht bij het ontwerpen van lichtplannen. Onder het motto: Licht waar het kan en donker waar het moet. Een aanpassing van de lichtkleur (kleurtemperatuur) kan hierbij ook helpen.

 Wat mag het kosten?

Conform het beleidsplan Openbare verlichting en het IUP worden en zijn middelen in de vorm van kredieten beschikbaar gesteld om de gewenste doelstellingen te kunnen bereiken.

 Voor onderhoud openbare verlichting zijn de volgende budgetten beschikbaar:

bedragen x € 1.000	2025	2026	2027	2028
Onderhoud Openbare Verlichting	246	246	246	246

 

Wat willen we bereiken? 

Doelstelling van het gereguleerd parkeren is het garanderen van voldoende parkeerplaatsen voor bewoners van én bezoekers aan het centrum. Het parkeerbeheer houdt in het ervoor zorgen dat mensen kunnen betalen op parkeerterreinen en langs straten. We zorgen ervoor dat betaalautomaten en slagbomen zich in goedwerkende staat bevinden.  

Daarnaast beheren we de contracten voor mobiel betalen voor parkeren. We willen het parkeerbeheer verder digitaliseren en automatiseren. Verder bevorderen we het betalen via de mobiele telefoon en de digitale uitgifte van parkeervergunningen.  

 Wat gaan we ervoor doen? 

Wij richten ons met parkeerbeheer op het beperkt inzetten van grondstoffen. Zo zijn de plastic abonnementspassen verruild voor kentekenherkenning en vrijwel alle (geplastificeerde) vergunningkaarten vervangen door digitale parkeerrechten. 

In 2025 schaffen we nieuwe parkeerautomaten aan ter vervanging van de huidige automaten uit 2014. Deze zijn technisch aan het eind van hun levensduur. De nieuwe automaten werken op zonne-energie, waardoor het stroomgebruik verder wordt geminimaliseerd, en zijn ticketloos, waardoor nog minder grondstoffen worden verbruikt. De investering in de nieuwe automaten wordt gedekt uit de vrijvallende kapitaallasten van de huidige parkeerautomaten. 

Voor onderhoud parkeervoorzieningen zijn de volgende budgetten beschikbaar::

bedragen x € 1.000	2025	2026	2027	2028
Onderhoud Parkeervoorzieningen	96	96	96	96

 

Kabels en leidingen

Wat willen we bereiken? 

De gemeente heeft een regisseursrol in het beheer van het onder- en bovengrondse netwerk van kabels en leidingen in de gemeente. In art. 1 van de Algemene Verordening Ondergrondse Infrastructuur van de gemeente Waalwijk (AVOI) staat dat de efficiënte ordening van kabels en leidingen een taak van het college is, maar in de praktijk ligt de verantwoordelijkheid bij de beheerder van Kabels, Leidingen en Energie. De beheerder is hiernaast verantwoordelijk voor het organisatorische beheer van de energie aansluitingen van alle gemeentelijke panden. 

In de toekomst zullen steden meer gaan werken richting het creëren van Smart Cities. In deze ‘slimme steden’ zal gebruik worden gemaakt van data en algoritmes voor het ontwikkelen van beleid.

De energietransitie in de gemeente Waalwijk neemt aanzienlijke vormen aan. De uitbreidingen van het elektriciteitsnet zijn momenteel in volle gang en zullen de komende jaren verder worden geïntensiveerd. Daarnaast staat de uitrol van een compleet glasvezelnetwerk door KPN op de agenda. In de toekomst zullen we steeds vaker moeten gaan kijken naar warmtenetten om de netcongestie op het elektranet te kunnen ontlasten.  Dit alles gaat zorgen voor ruimtegebrek in de ondergrond. Het goed blijven structureren van de ondergrond is een belangrijk speerpunt.

Wat gaan we ervoor doen? 

Bedrijven ondervinden hinder van het netcongestieprobleem. De gemeente kan deze bedrijven ondersteunen door point-to-point verbindingen toe te staan voor een periode van 15 jaar, zoals vastgelegd in de aangepaste AVOI (niet opgenomen in de AVOI van 2013). Dit stelt bedrijven in staat om de opbrengsten van bijvoorbeeld zonnepanelen te delen met aangrenzende bedrijven. De gegenereerde opbrengsten kunnen worden aangewend voor het energietransitiefonds.

Duurzaamheid bij kabels en leidingen heeft te maken met de veranderingen in het gebruik van energie voor het verwarmen van woonhuizen. Het kan uiteindelijk voorkomen dat er door deze wijzigingen andere netten moeten worden aangelegd. Hierbij kan het probleem zijn dat er gebrek is aan ruimte om een (warmte)net aan te leggen. Wij inventariseren waar in de gemeente welke maatregelen wenselijk en mogelijk zijn. Bij de verkoop van gronden wordt vroegtijdig rekening gehouden met alle kabels en leidingen die nodig zijn om te kunnen voldoen aan het duurzaamheidsplan wat er ligt.

Het landelijke advies om van het gas af te stappen dient serieus te worden genomen. Echter, voor verdere ontwikkeling in Waalwijk is gas momenteel een belangrijke energiebron om de bestaande netcongestie de komende 15 jaar niet te verergeren. Er zullen afwegingen gemaakt moeten worden waarbij "groen" gas kan worden meegenomen als optie om CO2-reductie te bereiken.

Wat mag het kosten? 

In Waalwijk wordt bij de aanbesteding van elektriciteit sterk gelet op duurzaamheid. Dat geldt niet alleen voor de levering van elektriciteit (uit 100% Nederlandse wind), maar ook hoe de leverancier zelf omgaat met duurzaamheid. Bij de gunning woog dit voor 60% mee en de prijs voor 40%.

Energie-inkoop

Sinds tien jaar geleden is de energiemarkt ingrijpend veranderd, tot die tijd was Nederland zelfvoorzienend in gas. Dat is ook de reden dat Nederland veel gasgestookte elektriciteitscentrales heeft, echter tegenwoordig is Nederland bijna geheel afhankelijk van buitenlands gas. In de winter van 2021-2022 vlogen de energieprijzen omhoog omdat Gazprom de Nederlandse gasbuffers onvoldoende had gevuld. De oorlog in Oekraïne en de sabotage van de Nordstream gaspijpleiding veroorzaakten in eerste instantie nog hogere prijzen. Twee milde winters, wat lager verbruik en vloeibaar aardgas per schip maken dat de huidige prijzen sinds de lente van 2023 weer acceptabel zijn. De markt blijft kwetsbaar en bij geringe verstoringen reageren de prijzen heftiger dan voorheen.

Voor elektriciteit heeft Waalwijk tot en met 2027 nog een contract waar energie­leverancier Greenchoice een groot deel van de prijsrisico’s draagt. Daarna zal het verbruik buiten kleine toegestane marges en het terugleveren van zonnestroom op ongunstige momenten (weekenden en vakanties) mogelijk geld gaan kosten. Het wordt zaak deze processen goed te beheersen door bemetering en slimmere gebouwbeheersystemen.

Waalwijk gaat ook minder gas verbruiken. Het huidige contract loopt tot en met 2025. Wanneer gasaansluitingen worden verwijderd willen wij voorkomen om in boetecondities terecht te komen vanwege al ingekocht, maar niet meer benodigd gas. Voor daarna wordt het lastiger een leverancier te vinden die de resterende vraag wil leveren. Groen gas behoort eveneens tot één van de opties om te verduurzamen.