Paragraaf 9. Voortgang ombuigingen

Omschrijving (toelichting)

Stand van zaken ombuigingen sociaal domein

In de Kadernota 2025 zijn voorstellen opgenomen naar aanleiding van de Koers Sociaal Domein, specifiek het implementatieplan "Samen Redzaam. Ter dekking daarvan zijn ook 2 besparingen opgenomen (hervormingsagenda jeugd en structureel besparingspotentieel sociaal domein lokaal). 
Verder staan er nog 3 ombuigingen vanuit de begroting 2024 (en eerder) die doorlopen naar 2025 en verder.  Het betreft kortingen die door het rijk zijn opgelegd via de circulaires gemeentefonds; dit betreft valpreventie, trekkingsrechten SVB/PGB en eigen bijdrage Wmo. Daarnaast staat er nog een ombuiging subsidie Den Bolder met ingang van 2026.
In de begroting 2025 zijn voor de jaren 2025 – 2028 nog de volgende taakstellingen opgenomen:

Bedragen x €1.000	2025	2026	2027	2028
1. Stelpost hervormingsagenda jeugd	0	1.400	1.400	1.400
2. Structureel besparingspotentieel sociaal domein lokaal	694	926	1.157	1.389
3. Korting rijk Meicirculaire 2022: valpreventie  ouderen	44	44	44	44
4. Korting rijk Septembercirculaire 2022: SVB PGB trekkingsrechten	89	83	83	83
5. Korting rijk Meicirculaire 2023: Eigen bijdrage Wmo	0	581	581	562
6. Bezuiniging subsidie Den Bolder	0	34	34	34
Totaal	827	3.068	3.299	3.512

Bovenstaande posten 1 tot en met 6 worden hierna verder toegelicht.

1. Stelpost hervormingsagenda jeugd
De maatregelen zoals opgenomen in de Hervormingsagenda tellen op tot een landelijk besparingspotentieel van ongeveer € 1 miljard vanaf het jaar 2026. Voor een deel van de maatregelen (ruim € 650 miljoen) is er overeenstemming tussen het rijk en de VNG over de mogelijke haalbaarheid van deze maatregelen. Voor de overige € 380 miljoen zijn er meer onzekerheden. In de Kadernota / begroting 2025 is een stelpost opgenomen ten behoeve van een verwachte besparing voor de hervormingsagenda Jeugd. Het rijk heeft aangegeven om voor een stuk van de stelpost garant te staan oplopend naar structureel € 511 miljoen vanaf 2027 opgenomen. In de Meicirculaire 2024 heeft het rijk aangegeven dat de geraamde besparing van € 500 miljoen in 2025 nog niet gerealiseerd kan worden, omdat de maatregelen die tot  besparing moeten leiden nog niet zijn gerealiseerd. Om die reden is in 2025 bij de Meicirculaire 2024 incidenteel € 500 miljoen toegevoegd aan de algemene uitkering van het gemeentefonds. Voor Waalwijk gaat het om een bedrag van € 1.554.000 waarvan € 1,4 miljoen is geoormerkt. Met deze oormerking is  de stelpost van € 1,4 miljoen die bij de Kadernota 2025 (voorstel KN25/NV2.21) is opgenomen voor 2025, afgeraamd.  Mogelijk wordt in de Septembercirculaire 2024 nadere informatie over de jaren na 2025 opgenomen.

2. Structureel besparingspotentieel sociaal domein lokaal 
Lokaal zetten we in op drie besparingslijnen die in ieder geval gericht zijn op de 0-lijn. Hierbij beogen we individuele inzet naar groepsaanbod te brengen. Zo ook meer indicatievrije voorzieningen waardoor er minder inzet nodig is gericht op indicatiestelling. Er zijn minder indicaties nodig en we versimpelen het proces voor die zorg waar wel een indicatie nodig is. Daarmee streven we naar een verlaging van de capaciteit op trede 4. Daarnaast is er door indicatievrije voorzieningen minder inzet van specialistische zorgaanbieders nodig, waardoor de zorgkosten voor deze inzet dalen.
Deze besparingslijnen richten zich op het beïnvloedbare deel van de zorgkosten zoals begroot in 2024, oftewel € 11,6 miljoen. Op het bedrag van € 11,6 miljoen nemen we hiervoor een besparingslijn op in dit voorstel van 6% in 2025 oplopend via 8% in 2026 en 10% in 2027 naar 12% in 2028. Dit resulteert in de reeks uit bovenstaande tabel.

3. Korting Rijk bij Meicirculaire 2022 algemene uitkering: valpreventie ouderen
Het vorige kabinet heeft in het Coalitieakkoord 2022 valpreventie als kostenbesparende preventiemaatregel opgenomen. Valpreventie draagt bij aan gezond ouder worden en leidt tot netto besparingen in de domeinen Zvw en Wlz. De maatregelen die nodig zijn voor implementatie worden komende periode met alle relevante stakeholders, zo ook de gemeenten, uitgewerkt. Voor de begroting 2025 leidt tot een taakstellende besparing vanuit het gemeentefonds: voor Waalwijk van structureel € 44.000 per jaar.
Vanuit het budget op product 634 Maatwerk dienstverlening 18+ (WMO) zal gemonitord worden of en zo ja, in hoeverre deze taakstelling vanuit het rijk haalbaar is.

4. Korting Rijk bij Septembercirculaire 2022 algemene uitkering: SVB PGB trekkingsrechten
Bij de Septembercirculaire 2022 van de algemene uitkering heeft het rijk aan gemeenten een korting opgelegd voor SVB PGB (Persoonsgebonden Budget) trekkingsrechten. Voor Waalwijk gaat het om een bedrag van € 89.000 in 2025 en € 83.000 in 2026 en verder. Vanuit het budget op product 634 Maatwerk dienstverlening 18+ (WMO) zal gemonitord worden of en zo ja, in hoeverre deze taakstellingen vanuit het rijk haalbaar is.
Deze structurele uitname uit het gemeentefonds (met ingang van 2023) is een gevolg van een overeenkomst tussen de VNG en het ministerie van VWS ter compensatie van de uitvoeringskosten van de Sociale Verzekeringsbank (SVB) van de Jeugdwet en de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo).
Gezien de onzekerheid over de kostenontwikkeling evalueren de VNG en het ministerie van VWS deze afspraak na vier jaar (dus in 2026), op basis van de werkelijke uitvoeringskosten van de SVB voor de Jeugdwet en de Wmo. Op basis van de evaluatie kan besloten worden om de structurele uitname uit het gemeentefonds naar boven of naar beneden bij te stellen.

5. Korting Rijk bij Meicirculaire 2023 algemene uitkering: eigen bijdrage Wmo
Bij de Meicirculaire 2022 is in de algemene uitkering vanuit een rijk aan gemeenten met ingang van 2025 een korting opgelegd door een nog door het rijk opnieuw in te voeren inkomensafhankelijke bijdrage voor Hulp bij het Huishouden (HbH) . Bij de Meicirculaire 2023 is deze korting door het rijk weer terug gedraaid. In plaats daarvan wordt de inkomensafhankelijke eigen bijdrage in de Wmo heringevoerd. Anders dan beoogd in het vorige Coalitieakkoord van het rijk verdwijnt het abonnementstarief niet alleen voor de huishoudelijke hulp, maar voor alle Wmo-voorzieningen waarop het abonnementstarief nu van toepassing is. Hiervoor wordt een wetsvoorstel voorbereid. Voor het invoeren van de inkomensafhankelijke eigen bijdrage wordt een structurele taakstellende besparing opgenomen van € 581.000 in 2026 en € 562.000 in verdere jaren.

6. Bezuiniging subsidie Den Bolder
In 2021 is besloten op structurele basis jaarlijks vanaf 2023 € 50.000 te bezuinigen op de subsidie aan SCC Den Bolder in Waspik, waarvan € 16.500 structureel is gerealiseerd.  Bij de Kadernota 2024 is deze restant-bezuiniging van € 33.500 voor 2024 - voorlopig - voor een jaar opgeschort. Er was toen nog geen nieuw beleid voor de ontmoetingsvoorzieningen (waaronder SCC Den Bolder) geformuleerd. Dit beleid moet aansluiten bij de door de raad vastgestelde Koers Sociaal Domein en het  Wmo-beleidsplan 2023-2026. Inmiddels is in de Kadernota 2025 een voorstel implementatie Wmo-beleidsplan opgenomen (voorstel KN25 / NV2.02). Den Bolder wordt in de komende jaren een ontmoetingsplek plus. Een ontmoetingsplek van waaruit het wijkteam opereert. Dit gaan we implementeren zodra het wijkteam in Waspik van start gaat. We weten nog niet wat de consequenties zijn van deze keuze voor de subsidie aan den Bolder. Daarom is om betrouwbare partner te zijn, met hen afgesproken om voor 2025 geen wijziging door te voeren in de huidige subsidieafspraak; de eerder opgenomen ombuiging in 2025 komt daarmee te vervallen (met dekking uit voorstel KN25 / NV2.02 implementatie Wmo-beleidsplan).