Toelichting per beleidsveld

Product 003 College van B&W

Bij het voorjaarsbericht 2023 (voorstel VJB23/0.02) is de post wachtgelden voormalig wethouders met € 225.000 verhoogd van € 75.000 naar € 300.000. Op dat moment hadden drie voormalig wethouders recht op wachtgeld. Bij het najaarsbericht is dit bedrag met € 70.000 verlaagd. Doordat voormalig wethouders een baan hebben gevonden, zijn de lasten bij de jaarrekening nog lager uitgevallen dan bij het najaarsbericht gedacht (€ 50.000). Daarnaast is in de voorziening Appa (pensioenvoorziening voor voormalig wethouders) op basis van actuariële berekeningen (per 31-12-2023) een lagere toevoeging gedaan ten op zichtte van de begroting (€ 95.000).

Product 005 Leges publiekszaken
Het aantal aanvragen fluctueert jaarlijks en de opbrengsten zijn lastig in te schatten. 2023 was een jaar waarin er weinig aflopende reisdocumenten waren, desondanks zijn er meer aanvragen gedaan dan was voorzien. Dit kan diverse oorzaken hebben, zoals de autonome groei van Waalwijk. Maar ook dat voor bijvoorbeeld Groot-Brittanië een identiteitskaart niet meer volstaat. Er is een paspoort nodig. Soms willen mensen beide documenten hebben (paspoort en identiteitskaart) zodat ze kunnen kiezen wat ze meenemen.

Producten 020 Overhead, 021 Huisvesting, 023 Algemene personeelskosten, 026 Concern en strategie en 030 Informatiebeheer en facilitaire zaken
 In het onderstaande overzicht zijn de belangrijkste verschillen met een korte toelichting opgenomen:

Kostenplaats           bedragen x € 1.000	Resultaat	V/N	Toelichting
Huisvesting	229.000	N	In 2023 is het budget voor onderhoud en reparaties van het stadhuis met € 65.000 overschreden. Het stadhuis is inmiddels 14 jaar oud en het aantal gebruikers van het gebouw is toegenomen. Dit zien we terug in de stijgende kosten van onderhoud, reparaties en aanpassingen. Daarnaast zijn enkele onderhoudsactiviteiten in verband met een defect eerder of later uitgevoerd dan gepland in het meerjarenonderhoudsplan. De kosten voor onderhoudscontracten zijn de afgelopen jaren fors gestegen en vallen hoger uit.  Tevens hebben we te maken gekregen met kosten voor niet begrote activiteiten zoals het aanpassen van het verlichtingssysteem (licht uit in de avonduren), kosten voor aanpassingen ter verbetering van het binnenklimaat en kosten voor aanpassingen naar aanleiding van een inspectie op brandveiligheid.  Dit leidt tot een nadelige afwijking ter hoogte van € 97.000. Door indexering van lonen en prijzen zijn de schoonmaakkosten in 2023 met bijna 13% gestegen. Hierdoor is het budget met € 21.000 overschreden. De kosten van elektriciteit/gas zijn € 41.000 hoger dan begroot. Deze kosten fluctueren jaarlijks door weersomstandigheden en tarieven.
Automatisering	27.000	N	Team ICT heeft in 2023 aanvullende ICT-beveiligingsmaatregelen genomen. Het gaat hier om de dienst monitoring en response, die voor gemeenten verplicht wordt vanuit nieuwe wetgeving (NIS2). Deze maatregelen moeten voorkomen dat kwaadwillenden toegang verkrijgen tot ICT-systemen van de gemeente Waalwijk. De overschrijding komt voort uit deze maatregelen. In 2023 zijn hiervoor middelen aangevraagd in de kadernota 2024, zodat vanaf 2024 structurele dekking aanwezig is.
Algemene personeelskosten	484.000	N	De overschrijding op Algemene personeelskosten heeft voornamelijk betrekking op de volgende kosten:  Algemeen Bij het opstellen van de jaarrekening 2022 is een (nieuwe) voorziening voor verlofsparen getroffen van € 146.000. Voor de jaarrekening 2023 is in overleg met de onafhankelijke accountant gekeken naar het bovenwettelijk verlof en leeftijdsverlof. Op grond daarvan is aan deze voorziening ca. € 634.000 toegevoegd. De hoogte van deze voorziening kon pas na afloop van het jaar worden bepaald. Arbeidsvoorwaardenbeleid algemeen De onderschrijding van € 83.000 wordt voor veroorzaakt door lagere salariskosten in verband met een vacature die niet (direct) is ingevuld. RVU Op grond van de CAO-gemeenten 2023 hebben medewerkers die ruim 40 jaar in dienst zijn van de gemeentelijke overheid recht op regeling voor vervroegde uittreding. Voor deze regeling was geen voorziening getroffen en niet begroot. Vanzelfsprekend Waalwijk Medio 2023 is de verantwoordelijk organisatieontwikkelaar vertrokken bij de gemeente Waalwijk. Dit heeft er toe geleid dat er minder projecten plaatsvonden dan vooraf verwacht. Hierdoor zijn de daadwerkelijke kosten € 58.000 lager dan vooraf was verwacht. Inmiddels zijn de taken van de voormalige organisatieontwikkelaar overgenomen en worden er weer projecten opgestart.
Team CSTR	120.000	V	De onderschrijding van € 120.000 bij Team Concern Staf en Strategie betreft voornamelijk vacatures die open stonden en niet, of deels, ingevuld werden in 2023. Dit resulteert in een voordeel van € 82.000. De overige verschillen betreffen diverse kleine afwijkingen.
Team FIN	86.000	V	De onderschrijding van € 86.000 bij Team Financiën wordt voor € 50.000 veroorzaakt door een lagere doorbelasting van salariskosten in verband met een vacature die niet direct is ingevuld. De overige € 36.000 wordt veroorzaakt door diverse kleine afwijkingen.
Team HRM	96.000	V	De begrote kosten voor inhuur derden worden ingeschat op basis van de verwachte benodigde tijdelijke capaciteit. De praktijk leert dat daadwerkelijke kosten lager uitvallen (o.a. door verlof van tijdelijke medewerkers).
Team IBF	162.000	V	De onderschrijding bij IBF wordt voor € 132.000 veroorzaakt door lagere uitgaven met betrekking tot de Wet open overheid. De VNG heeft werkgroepen die landelijk bezig zijn met het actief openbaar maken van verschillende categorieën. Gemeente Waalwijk doet hier actief aan mee door input te leveren op de categorieën die we al publiceren. Dit wordt meegenomen in de kaders die gesteld gaan worden voor de verplichtingen per koninklijk besluit. In 2023 moesten we nog afwachten wat hier precies uitkomt, omdat de kaders nog worden geschetst. Door deze onzekerheid is niet al het beschikbare budget uitgegeven. Het overgebleven budget wordt overgeheveld naar 2024.
Team OOR /Team TORV (020 overhead)	183.000	V	In 2023 is er voor ongeveer € 300.000 minder doorbelast aan de grondexploitatie en voor een bedrag van € 500.000 is er meer doorbelast aan kredieten. Dit geeft per saldo een voordeel voor de exploitatie van € 200.000.
Totaal resultaat

Product 061 OZB woningen
De overschrijding op dit product is mede veroorzaakt door de gemaakte proceskosten aan No Cure No Pay-bureaus, als gevolg van gegronde bezwaren op WOZ waardes.  Daarnaast zijn de kosten voor printing iets hoger omdat we de printing service opnieuw hebben aanbesteed. Daarmee hebben we een hogere contractwaarde moeten overnemen. 

Product 207 Parkeervergunningen/heffingen
Het voordeel op dit product is een gevolg van relatief gunstige weersomstandigheden, waardoor meer betaald is geparkeerd door bezoekers aan het centrum. Ook zijn er meer naheffingsaanslagen parkeerbelasting opgelegd en geïnd dan in voorgaande jaren. 

Product 813 Beheer diverse percelen en panden
De afwijking aan de lastenkant wordt veroorzaakt door kosten voor extern/juridisch advies voor diverse grondtransacties. Daarnaast zijn er meer uren verantwoord dan in de begroting geraamd op dit product. Daarnaast zijn er in werkelijkheid hogere opbrengsten verantwoord in verband met nieuwe contracten voor huur en pacht en hebben er enkele grondverkopen plaatsgevonden, waarmee in de begroting geen rekening is gehouden.

Product 911 Rente en treasury (leningen korter dan 1 jaar)
Gedurende 2023 zijn tijdelijke liquiditeitsoverschotten in de schatkist van het Rijk geplaatst. Sinds 2023 is de rente positief en ontvangen we hiervoor een rentevergoeding. Dit zorgt voor een voordeel in 2023 van € 201.000. Het overige voordeel van € 52.000 wordt veroorzaakt doordat we in het laatste kwartaal van 2023 geen kasgeldleningen meer hebben afgesloten, wegens voldoende liquide middelen in de schatkist.

Product 912 Rente (leningen gelijk of langer dan 1 jaar)
De toegerekende rente aan de grondexploitatie valt € 100.000 lager uit dan begroot.  Dit wordt veroorzaakt door mutaties van de boekwaarden van de verschillende grondexploitaties. Hiertegenover staat een voordeel op diverse producten op andere beleidsvelden. Per saldo is dit budgettair neutraal. Daarnaast zijn er nog diverse kleine verschillen.

Product 914 Algemene uitkering
Het voordeel van € 2,7 miljoen wordt veroorzaakt door een hogere algemene uitkering bij de Decembercirculaire 2023.  Voor een toelichting op dit verschil verwijzen wij naar de raadsinformatiebrief: https://waalwijk.notubiz.nl/document/13755166/1#search=%22decembercirculaire%202023%22

Product 942 Vennootschapsbelasting
Op dit product is een nadeel ontstaan van € 156.000. Dit betreft de voorlopige aanslag Vpb over 2022. Hetzelfde bedrag is onttrokken aan de reserve grondexploitatie. 

Product 950 Mutaties reserves beleidsveld 0
De afwijking op dit product wordt veroorzaakt door lagere onttrekkingen dan geraamd. De geraamde onttrekking uit de egalisatiereserve ICT bleek niet nodig.  De onttrekking uit de Algemene Reserve in verband met de budgetoverheveling vanuit 2022 is lager dan geraamd voor wat betreft de Woo. In de budgetoverheveling naar 2024 is er wederom een bedrag meegenomen voor de uitvoering Woo.

Product 963 Saldo na bestemming
Op dit product is het saldo van de begrotingsruimte van het lopende jaar zichtbaar. In het hoofdstuk 'Overzicht van baten en lasten' is de specificatie zichtbaar van de opbouw van het saldo van € 4.720.000.

Product 102 Openbare orde en veiligheid
Het programma veiligheid is in 2022 stopgezet. De budgetten die hiervoor beschikbaar waren gesteld zijn naar team LTH gekomen. Niet alle projecten van dit programma zijn doorgezet, waardoor er in 2023 een financieel voordeel ontstond van € 41.000.  Vanwege personele wisselingen in het team LTH zijn in de tweede helft van 2023 ook geen nieuwe projecten meer gestart.  Tegenover deze lagere uitgaven staat op product 951 Mutaties reserves beleidsveld 1 een lagere onttrekking ten laste van de beleidsreserve.

In de aanpak van ondermijning is vooraf niet in te schatten wat er gaat gebeuren waarvoor juridische expertise nodig is. In 2023 hebben we minder juridische expertise met betrekking tot ondermijningscasuïstiek ingehuurd dan vooraf begroot. Het voordeel in 2023 bedraagt € 46.000.

Op het gebied van openbare orde en veiligheid zijn niet alle openstaande vacatures structureel ingevuld waardoor de werkelijke salariskosten lager zijn dan begroot. Het voordeel op de doorbelasting in 2023 bedraagt hierdoor € 60.000.

De uitgaven voor Preventief Interventieteam Basisschool (PIB) zijn lager dan begroot (€ 45.000). Dit wordt met name veroorzaakt door de kosten van de screenings die pas later volgen. Voor de kosten PIB is op basis van de werkelijke kosten een onttrekking verantwoord ten laste van de beleidsreserve op product 951 Mutaties reserves beleidsveld 1.  Het restant bedrag blijft in de beleidsreserve beschikbaar.

Product 951 Mutaties reserves beleidsveld 1 Veiligheid
De afwijking op dit product wordt veroorzaakt door lagere onttrekkingen dan geraamd ten laste van de beleidsreserve. Dit wordt met name veroorzaakt door lagere uitgaven voor veiligheid en preventief interventieteam basisschoolkinderen.

Product 203 Onderhoud wegen, straten en pleinen
Het benodigde onderhoud aan met name asfaltwegen kan per jaar sterk fluctueren. Voorheen werd voor het opvangen van deze fluctuaties gebruik gemaakt van een krediet vanuit het IUP, naast het reguliere budget. Hier is een bestemmingsreserve voor in de plaats gekomen.

Voor 2023 is een bedrag van de bestemmingsreserve overgeheveld naar kostenplaats 6203070 Kleine reconstructies wegen, om het benodigde asfaltonderhoud te kunnen financieren. Dit bedrag is ruim genomen. Als gevolg van de slechte weersomstandigheden in het najaar van 2023 is een deel van de werkzaamheden niet in 2023 uitgevoerd. Dit wordt in 2024 uitgevoerd.

Product 205 Verkeersmaatregelen
In de begroting is ten laste van de beleidsreserve een incidenteel bedrag geraamd van € 500.000  voor het uitvoeringsprogramma van het in 2023 vastgestelde Mobiliteitsplan 2030. De uitvoering loopt van 2023 – 2027.  De kosten worden verdeeld over deze periode gemaakt. In 2023 is een bedrag van € 150.000 verantwoord. Het restant bedrag blijft beschikbaar en maakt onderdeel uit van de budgetoverheveling in het najaarsbericht 2023.

Product 952  Mutaties reserves beleidsveld 2
De  lagere onttrekking dan geraamd op dit product wordt veroorzaakt door lagere lasten ten behoeve van de volgende product 203.

Product 303 Economische ontwikkeling
De afwijkingen op dit product worden met name veroorzaakt door niet geraamde lasten en baten voor het beleidsterrein economie en SmartwayZ . De gemeente Waalwijk is namens de regio Hart van Brabant penvoerder voor Smart Mobility-projecten (SmartwayZ).  Aan de batenkant zijn de subsidievoorschotten die de provincie heeft uitgekeerd verantwoord. Aan de lastenkant staan de voorschotten die door de gemeente Waalwijk uitgekeerd zijn aan de deelnemende partners, en de uitgaven  voor de Waalwijkse projecten.  De verantwoording van deze specifieke uitkering loopt via SISA.
Voor het beleidsterrein economie zijn kosten gemaakt ter profilering, representatie van en vertegenwoordiging namens Waalwijk ter bevordering van de economische ontwikkeling in de gemeente, het opstellen van de detailhandelsvisie en bijdragen aan MCA Brabant en het programma SMART MKB van Midpoint Brabant. Het totaalbedrag is ongeveer € 90.000. In de beleidsreserve was hiervoor vanuit voorgaande jaren nog een restant bedrag beschikbaar. Tegenover de kosten staat een onttrekking ten laste van de beleidsreserve verantwoord op product 953 Mutaties reserve beleidsveld 3.
Voor het aanbrengen van camerabeveiliging op bedrijventerrein Zanddonk, Besoyen-West en Van Andelstraat is een bedrag geraamd van € 293.800. De raad heeft op 15 december 2022 een bijdrage van €293.800 aan Parkmanagement Waalwijk bv beschikbaar gesteld ten laste van de reserve herstructurering. Parkmanagement Waalwijk bv besteedt de werkzaamheden gefaseerd aan. Het bedrag wordt door de gemeente  niet in een keer uitgekeerd, maar wordt betaalbaar gesteld na facturering van de uitgevoerde activiteiten. Het bedrag maakt onderdeel uit van de budgetoverheveling in het najaarsbericht 2023.

Product 853 Grondexploitatie, bedrijven en winkelgebieden
Dit product dient in relatie te worden gezien met de producten 849, 851 en 852 (beleidsveld 8) en de producten 961 (beleidsveld 3) en 962 (beleidsveld 8) Mutaties reserves grondexploitatie. Het saldo van deze producten bedraagt € 0. Daarnaast is het van belang dat deze producten worden gezien in samenhang met de nota grondexploitatie, die jaarlijks gelijktijdig met de jaarrekening wordt opgesteld. In deze nota wordt inzicht gegeven in de reeds lopende en toekomstige complexen. Hierbij wordt ingegaan op de te lopen risico's, de voor afdekking van de risico's gevormde reserve grondexploitatie en wordt een beeld gegeven van de financiële stand van zaken. Daarnaast worden toekomstige uitgaven en inkomsten ingeschat. Meer informatie staat in de paragraaf Grondbeleid en de toelichting op de balans.

Product 953 Mutaties reserves beleidsveld 3
Het verschil op dit product wordt veroorzaakt door een niet geraamde onttrekking ten laste van de beleidsreserve voor uitgaven voor het beleidsterrein economie. Deze uitgaven zijn verantwoord op product 303 Economische ontwikkeling. Daarnaast was er een onttrekking van € 293.000 geraamd voor een bijdrage aan Parkmanagement Waalwijk voor camerabeveiliging op het bedrijventerrein Zanddonk.  In werkelijkheid is deze bijdrage nog niet verstrekt. Dit bedrag maakt onderdeel uit van de budgetoverheveling in het najaarsbericht 2023.

Product 961 Mutaties reserves grondexploitatie beleidsveld 3
De afwijking op dit product wordt veroorzaakt door twee niet geraamde stortingen en  een correctie op een eerdere winstneming. Dit product dient in relatie te worden gezien met product 853 Grondexploitatie, bedrijven en winkelgebieden.

Bedragen in € 1 

	Begroot	Werkelijk
Stortingen reserves grondexploitatie
Winstneming complex 141, Haven 8 Oost		108.647
Winstneming complex 138, afbouw Haven 1 t/m 6		9.835
Correctie winstneming complex 139, Haven 8 West		- 34.733
Totaal stortingen	0	83.749

 

Product 411 Lokaal onderwijsbeleid
Nationaal Programma Onderwijs
Gemeente Waalwijk ontvangt voor het inhalen van corona-gerelateerde onderwijsvertragingen een bedrag van € 987.927. Het betreft een specifieke uitkering NPO voor de periode augustus 2021 t/m juli 2025. De uitgaven hoeven niet synchroon te lopen met de maandelijkse betalingen. De verantwoording loopt via Single Information, Single Audit (SISA). De eindverantwoording vindt plaats via de jaarrekening over 2025. In 2023 zijn de verantwoorde baten en lasten gelijk. Er resteert nog een budget wat besteed gaat worden in de periode tot en met juli 2025.

Onderwijsachterstandenbeleid Rijk
Per saldo komen de verantwoorde baten en lasten voor het onderwijsachterstandenbeleid in 2023 overheen met hetgeen is begroot. De OAB-middelen worden jaarlijks en na een periode van vier jaar middels een SISA verantwoord. 2023 was het eerste jaar van de nieuwe vierjarige periode. Jaarlijks wordt er voor het verschil tussen de ontvangen Rijksbijdrage en de werkelijke uitgaven een storting gedaan in de reserve onderwijsachterstandenbeleid. In 2023 is via product 954 Mutatie reserves beleidsveld 4 een bedrag van € 87.393 gestort in de reserve. Het onderwijsachterstandenbeleid heeft een herberekening ondergaan waardoor de ontvangen middelen van het Rijk hoger zijn dan begroot. De financiële middelen die vanuit het Rijk zijn ontvangen voor het onderwijsachterstandenbeleid in 2023, liggen in lijn met vorig jaar.

Waalwijk Stad van kennis en talent
De middelen met betrekking tot Waalwijk stad met kennis en talent zijn niet uitgegeven in 2023. Dit is in lijn met het budgetoverhevelingsvoorstel in het najaarsbericht. Het gaat om € 228.000.

Product 610 Kinderopvang
In de uitvoering van kinderopvang wordt het begrote bedrag in de regel niet gehaald. Dit komt doordat wordt uitgegaan van een maximum aantal (VE-)kindplaatsen. Als dit aantal plaatsen niet wordt gehaald, worden de verstrekte subsidies lager vastgesteld. Het verschil moet deze aan de gemeente worden terugbetaald. We zien namelijk dat door kosten- en loonstijgingen de subsidiebedragen hoger worden, terwijl het aantal ingevulde kindplaatsen niet stijgt.

Product 954 Mutaties reserves beleidsveld 4
De afwijking op dit product wordt veroorzaakt door:
-    Lagere onttrekkingen dan geraamd voor Waalwijk Stad van kennis en talent van € 228.000;
-    Lagere onttrekking dan geraamd voor sloopkosten oude schoenenmuseum € 220.000;
-    Hogere storting dan geraamd voor onderwijsachterstandenbeleid Rijk van € 87.393.

Waalwijk Stad van kennis en talent
De werkelijke onttrekking (€ 228.000) valt lager uit dan begroot, omdat geen onttrekking heeft plaatsgevonden op de beleidsreserve ten behoeve van Waalwijk kennis en talent.

Sloopkosten oude schoenenmuseum 
Vanwege het uitblijven van de lasten zijn er geen middelen onttrokken uit de reserve. Deze afwijking is niet van invloed op het jaarrekeningresultaat, de middelen blijven beschikbaar.

 Onderwijsachterstandenbeleid Rijk
De afwijking op dit product wordt met name veroorzaakt door een niet geraamde storting in de reserve onderwijsachterstandenbeleid. Jaarlijks wordt het verschil tussen de ontvangen Rijksbijdrage en de werkelijke ontvangen gestort in deze reserve, zie hiervoor ook de toelichting op product 411.

Product 502 Sporthallen
Voor 2023 is er op dit product een voordeel op de uitgaven te melden van € 73.000 en een nadeel op de inkomsten van € 122.000. Het nadeel op de inkomsten geeft echter een onjuist beeld. Dat wordt hieronder verder toegelicht.
Nadeel inkomsten 
Bij het najaarsbericht van 2023 is abusievelijk een té positief seizoensresultaat geschetst. Bij de doorkijk naar het einde van het jaar is onvoldoende rekening gehouden met de periode tussen de seizoenen, waarin nauwelijks inkomsten worden gegenereerd. De begrote inkomsten zijn hierdoor onterecht opgehoogd met € 70.000. Zonder deze ophoging zou het nadeel over het jaar 2023 daadwerkelijk € 52.000 zijn (€ 122.000 - € 70.000). Het gaat hier om € 20.000 nadeel op de huurinkomsten en € 32.000 nadeel op de inkomsten van de horeca. 
Toelichting tekorten 
De oorzaak van het nadeel op de huurinkomsten is het aantal evenementen dat nog achterblijft. Hier ligt ook een deel van de oorzaak op het nadeel van de horeca-inkomsten. In het algemeen worden minder consumpties afgenomen. Mensen nemen zelf meer mee nemen tijdens het sporten/zwemmen. Ten opzichte van 2022 zijn de horeca-inkomsten in 2023 wel met € 50.000 gestegen. 
Het voordeel op de uitgaven komt voort uit het feit dat er in 2023 minder kosten zijn gemaakt op onderhoud en vervanging.
Samenvatting inkomsten en uitgaven product 501, 502 en 503
De drie producten van sport (501 zwembaden, 502 Sporthallen en 503 Buitensportaccommodaties) laten in totaal een voordeel op de uitgaven zien van  € 78.000 en een nadeel op de inkomsten van € 62.000.

Product 514 Schoenenkwartier
Het krediet voor Elzenweg 25 Waalwijk is in 2023 jaar ter beschikking gesteld en de voorbereidingen voor de sloop zijn in 2023 gestart. We hebben echter te maken met een uitgebreid flora en fauna onderzoek. Dat onderzoek loopt nog het grootste gedeelte van 2024. Pas na het afgeronde flora en fauna onderzoek kunnen eventueel nodige maatregelen worden getroffen en kan de fysieke sloop van het gebouw starten. De kans bestaat dat de werkzaamheden pas in het eerste kwartaal 2025 afgerond kunnen worden. Aan deze lasten ligt een reserve ten grondslag, in 2023 heeft er wegens het uitblijven van de (sloop)kosten geen onttrekking plaatsgevonden. 

Product 604 Sociaal cultureel werk
De lagere lasten worden met name veroorzaakt door:
-  Culturele evenementen;  
-  Subsidieregeling Energiecrisis Waalwijk.

Culturele evenementen
In het coalitie akkoord is  een bedrag van € 100.000 opgenomen ten behoeve van de garantstelling van evenementen. In 2023 is er enkel een garantie subsidie verstrekt voor de 80 van de Langstraat. Het restant van ruim € 90.000 is nog beschikbaar in de beleidsreserve.

Subsidieregeling Energiecrisis Waalwijk
Voorafgaand het opstellen van de Subsidieregeling Energiecrisis Waalwijk 2022 is er een inventarisatie gehouden onder de organisaties in ons maatschappelijk middenveld. De input uit deze inventarisatie en het sparren met andere gemeenten, hebben ertoe geleid dat het subsidieplafond is vastgesteld is op € 250.000. Deze (achteraf gezien) ruime inschatting was om alle organisaties, ook die ten tijde van de inventarisatie niet met ons in contact stonden maar wel aan de subsidievoorwaarden voldoen, te kunnen ondersteunen. Dit is gelukt. Deze inschatting in combinatie met het tussentijds ‘afvallen’ van een aantal organisaties die aanspraak hadden gedaan op andere energieregelingen van het Rijk, hebben geresulteerd in een onderschrijding van het budget. 

Product 609 Jeugdwerk
De lagere lasten worden met name veroorzaakt door:
-  St. Jongerencentra Waalwijk; 
-  Subsidieregeling Energiecrisis Waalwijk.

St. Jongerencentra Waalwijk
Dit budget wordt ingezet voor jeugd- en jongerenwerk. Hierover worden onder andere subsidieafspraken gemaakt met Stichting Jongerenwerk Tavenu. Daarnaast is er een project later gestart dan beoogd waardoor hier een deel van het budget resteert. 

Subsidieregeling Energiecrisis Waalwijk
Het gerealiseerde bedrag in 2023 is deels ingezet voor de bekostiging van extra personele capaciteit. Van het resterende bedrag van € 85.460 is € 63.000 bestemd voor de uitvoering van Schildje Experience en bijeenkomsten deskundigheidsbevordering van leerkrachten in groep 1 en 2 van alle basisscholen in Waalwijk in de tweede helft van schooljaar 2023–2024. Daarmee worden duizend kinderen in Waalwijk bereikt. Schildje Experience is gericht op het preventief opsporen van kindermishandeling bij het jonge kind. Deze activiteiten bij de scholen stonden gepland voor 2023, maar door extra NPO (Nationaal Programma Onderwijs)–activiteiten is dit niet bij alle scholen gelukt. Twee uitvoeringen zijn gepland voor de eerste helft van 2024 (tweede helft schooljaar 2023-2024). 

Product  612 Maatschappelijke zorg en begeleiding
De afwijkingen ten opzichte van de begroting worden met name veroorzaakt door:
-  SPUK inburgering  
-  Opvang vluchtelingen vanuit Oekraïne
-  Tussenvoorziening statushouders/Oekraïners

SPUK inburgering
Het Rijk stelt aan gemeenten geld beschikbaar voor  drie jaar om de inburgering van statushouders te bekostigen. Deze middelen worden per statushouder betaald en aan de gemeente overgemaakt in drie termijnen (1x per jaar, drie jaar lang). Deze gelden ontvangen we vooruit, waardoor de ontvangsten in 2023 hoger zijn dan de tot nu toe gemaakte kosten. Wordt een statushouder op 1 december 2023 gehuisvest, dan krijgen we in 2023 het eerste termijnbedrag voor één jaar. Dan hebben we in 2023 echter maar voor één maand kosten. De kosten worden dan voornamelijk in 2024 en de twee jaar daarna gemaakt. Het overgebleven bedrag mag enkel voor specifieke doelen van de inburgering worden ingezet, en blijft in 2024 beschikbaar. 

Opvang vluchtelingen vanuit Oekraïne
De kosten voor de opvang in de gemeentelijke panden zijn €125.000 lager uitgevallen dan begroot. De rekeningen voor gas & elektra zijn lager dan geraamd, wegens de daling van de energieprijs. Daarnaast hebben we minder uitgegeven aan externe inhuur.

Tussenvoorziening statushouders/Oekraïners
Op de begroting, ten aanzien van lasten, voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen en statushouders in het hotel is een overschrijding van € 80.000. Met name de kosten voor de inzet van beveiliging waren hoger dan begroot. Wegens aanbestedingsregels was de gemeente genoodzaakt om tweemaal van beveiligingsbedrijf te wisselen.

Als gemeente vangen we relatief veel Oekraïense vluchtelingen op. Dit doen we in gemeentelijke panden, woningen van Casade en panden van partners. We bieden plek aan 136 personen. De kosten die we hiervoor maken zijn relatief laag. Van het Rijk ontvangen we een standaardvergoeding van € 83 per plek per dag.

Sinds september 2022 vangen we Oekraïense vluchtelingen en statushouders op in het hotelgebouw in Sprang-Capelle. Onze businesscase is gebaseerd op de opvang van 225 Oekraïense vluchtelingen.

In het opvanghotel hebben we ook plek voor 35 statushouders. In de begroting, ten aanzien van de baten, werd rekening gehouden met de opvang van 68 statushouders. In de praktijk is er onderdak geboden aan 60 statushouders. Hiervoor krijgen we een vergoeding op basis van de hotel- en accommodatieregeling (HAR). De lagere instroom hangt samen met statushouders die langer dan verwacht in het hotel verbleven, wegens gebrek aan passende vervolg-huisvesting. Voor nieuwe instroom was daardoor minder capaciteit beschikbaar.

In 2022 hielden we € 2.180.000 over van de opvang van statushouders en Oekraïense vluchtelingen. Dat bedrag is gestort in de Algemene Reserve bij de bestemming van jaarrekeningresultaat 2022. In 2023 houden we een bedrag van € 1.256.000 over. Wij stellen voor wordt om deze twee voordelen te storten in een bestemmingsreserve die bij de jaarrekening wordt gevormd. Hierbij geven we dan gehoor aan het moreel appel van het Rijk om deze middelen te besteden aan de opvang van (Oekraïense) vluchtelingen en statushouders. Gezien de aanhoudend hoge vraag naar opvangplekken voor vluchtelingen en statushouders, voorzien we dat we deze financiële middelen nog hard nodig zullen hebben.

Product 614 Inkomensvoorziening
De afwijkingen ten opzichte van de begroting worden met name veroorzaakt door:
-  Inkomensdeel (BUIG) Participatie
-  Individuele inkomenstoeslag  

Inkomensdeel (BUIG) Participatie
In 2023 is het aantal bijstandsgerechtigden en het ontvangen bedrag per bijstandsgerechtigden sterker toegenomen dan in de begroting werd verwacht. De eindafrekening heeft plaatsgevonden in 2023, echter is er geen begrotingswijziging doorgevoerd. Gezien het bedrag aan zowel de baten en lasten kant gelijk is toegenomen, is er geen sprake van onrechtmatigheid. 

Individuele inkomenstoeslag
Baanbrekers is de uitvoerende instantie die gaat over de individuele inkomenstoeslag. Zij sturen jaarlijks een afrekening met de gemaakte kosten. In 2023 waren de kosten lager dan tijdens de begroting verwacht.

Product 615  Minimabeleid/armoedebeleid
De afwijkingen ten opzichte van de begroting worden met name veroorzaakt door:
-  Bijzondere bijstand;
-  Bijzondere bijstand energietoeslag;
-  Minimabeleid/Armoedebeleid;
-  Overige kosten brede schuldenaanpak;
-  Minnelijke schuldsanering natuurlijke personen.

Bijzondere bijstand
Op de kostenplaats Bijzondere bijstand zijn kosten gemaakt die van toepassing zijn op kostenplaats Minimabeleid/Armoedebeleid. Daardoor is er een overschrijving op Bijzondere bijstand en een onderschrijding op Minimabeleid/Armoedebeleid. Per saldo vallen de over- en onderschrijding (grotendeels) tegen elkaar weg.

Bijzondere bijstand energietoeslag
De overschrijding op de kostenplaats Bijzondere bijstand energietoeslag wordt veroorzaakt doordat de uitbetaling aan Baanbrekers grotendeels in 2023 heeft plaatsgevonden. De aanvullende middelen voor de energietoeslag zijn verwerkt in de decembercirculaire 2023 en zijn verantwoord op product 914 Algemene uitkering. Middelen ontvangen in de decembercirculaire kunnen niet worden verwerkt in de lopende begroting.

Minimabeleid/Armoedebeleid
Op de kostenplaats Bijzondere bijstand zijn kosten gemaakt die van toepassing zijn op kostenplaats Minimabeleid/Armoedebeleid, daardoor is er een overschrijding op Bijzondere bijstand en een onderschrijding op Minimabeleid/Armoedebeleid. Per saldo vallen de over- en onderschrijding (grotendeels) tegen elkaar weg.

Overige kosten brede schuldenaanpak
In het beleidsplan schuldhulpverlening is een aantal nieuwe maatregelen aangekondigd in kader van de brede schuldenaanpak.  De maatregelen worden voor het overgrote deel uitgevoerd. Er is in 2023 sprake van een incidenteel voordeel. Dit wordt veroorzaakt door:

• Deelname waarborgfonds voor het afkoop van het risico van saneringskredieten verloopt via de Kredietbank Nederland . Deze kosten worden verwerkt in de trajectprijs en worden daarom geboekt op de kostenplaats inkoop schuldhulpverleningstrajecten.
• De kosten voor de  schuldhulpverlening aan ondernemers zijn geboekt op de kostenplaats  inkoop schuldhulpverleningstrajecten. Hierdoor is sprake van een overschrijding op deze kostenplaats.
• De aanpak afkoop schulden aan jongeren start in 2024. In 2023 zijn hiervoor geen kosten gemaakt. 

Minnelijke schuldsanering natuurlijk persoon
In het college van 19 september 2023 is besloten over een lokale overgangsregeling voor minnelijke schuldsanering voor natuurlijke personen. Deze wordt aangeboden aan inwoners waarbij het betalingsvoorstel in het kader van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening vóór 1 juli 2023 is gedaan. Voor deze lokale overgangsregeling is een bedrag van € 255.000 beschikbaar gesteld uit de Algemene Reserve. In 2023 zijn hier nauwelijks lasten voor verantwoord. De uitvoering van de lokale overgangsregeling zal ook nog in 2024 plaatsvinden. De niet bestede middelen voor de overgangsregeling zijn in de jaarrekening 2023 gemuteerd op de reserve beleidsveld 6 voor een bedrag van € 252.865. Eind 2024 zullen de niet bestede middelen terugvloeien in de Algemene Reserve

Product 630 Samenkracht en burgerparticipatie
De afwijkingen ten opzichte van de begroting worden met name veroorzaakt door:
-  Innovatie budget lokaal en bovenlokaal;
-  Ontmoetingsplekken/herstelvoorzieningen;
-  Transformatie duurzame verschuiving;
-  Lokale inclusie agenda;
-  Echtscheidingsloket.

Innovatie budget lokaal en bovenlokaal
In lijn met de afspraken met de GR Hart van Brabant reserveren we jaarlijks circa 2% van het jeugdhulpbudget voor de uitvoering van innovatieve projecten in regionaal verband. Besluitvorming op besteding van de middelen vindt plaats door de bestuurscommissie jeugd.
Afgelopen jaar (en voorgaande jaren) zijn niet alle middelen besteed, omdat er minder aanvragen voor projecten zijn gedaan. Daarom loopt op dit moment onderzoek naar een herijking van de afspraak. Met de huidige lokale ontwikkelingen voor de Koers Sociaal Domein zouden de overige middelen besteed moeten worden aan lokale innovatieve projecten.

Ontmoetingsplekken/herstelvoorzieningen 
In de laatste maanden van 2023 hebben we vanuit de SPUK middelen gekregen om herstelvoorziening De Kazerne te financieren. Omdat we nog niet toe waren aan het door ontwikkelen en verzelfstandigen, is besloten om de middelen uit de begroting niet op te maken in 2023. We hebben de vraag weggelegd om ze over te hevelen naar 2024 omdat we dan wel beginnen met de verzelfstandiging.

Transformatie duurzame verschuiving
In 2023 zijn er al middelen beschikbaar gesteld voor de implementatie van de koers. Omdat er in 2023 nog geen implementatieplan was, is besloten om dit geld voor het grootste deel niet te gebruiken. Het verzoek is gedaan om deze middelen over te hevelen naar 2024 voor uitvoering van het inmiddels vastgestelde plan van aanpak implementatie koers.

Lokale inclusie agenda 
In 2023 is er een half jaar geen projectleider geweest voor uitvoering van de Lokale inclusieagenda (LIA). De oude projectleider heeft zich gericht op de het herdenkingsjaar Slavernijverleden. Pas in het derde kwartaal van 2023 werd een nieuwe projectleider aangesteld. Omdat deze nog moest worden ingewerkt zijn er in 2023 weinig activiteiten geweest in het kader van de LIA. We hebben verzocht om een deel van de middelen over te hevelen t.b.v. uitvoering activiteiten in het kader van het herdenkingsjaar Slavernijverleden, voor het uitvoeren van extra activiteiten in het kader van de LIA. 

Echtscheidingsloket 
Vanuit 2022 is er een bedrag van € 148.000 overgeheveld. Dat kwam bovenop de primaire begroting van € 75.000. De primaire begroting is volledig uitgegeven (en licht overschreden). Echter het overgehevelde bedrag is voor het grootste deel niet uitgegeven. De werkzaamheden zijn uitgevoerd naar vraag en er waren geen extra werkzaamheden/uitgaven noodzakelijk. Ten laste van de beleidsreserve is een bedrag van € 82.978 onttrokken met betrekking tot uitgaven voor het echtscheidingsloket. Eind 2023 is er per saldo nog € 138.022 beschikbaar. Dit bedrag zal de komende jaren nog worden ingezet.

Product 631 Toegang sociaal domein
De afwijking op dit product wordt met name veroorzaakt door:
- Lagere kosten dan geraamd voor de rechtmatigheid van zorg.  Sinds begin 2023 heeft Waalwijk geen eigen toezichthouder meer in dienst. Om de continuïteit voor de toezichtfunctie te borgen is aan de gemeente Tilburg het mandaat gegeven om op te treden als toezichthouder. Voor 2023 rekent gemeente Tilburg hiervoor geen kosten en zodoende is er nu een voordeel van € 156.000 in 2023. Dit bedrag zal bij de jaarrekening 2023 worden overgeheveld naar 2024. In 2024 gaat Waalwijk een keuze maken over de structurele invulling van deze taak.
- Lagere uitgaven dan geraamd ten laste van het transformatiebudget Koers Sociaal Domein. In de raadsvergadering van juni 2023 (begrotingswijziging 2023/19) is hiervoor een bedrag van € 1,3 miljoen beschikbaar gesteld.  De dekking voor dit budget bestaat uit: € 375.000 (ten laste van reserve sociaald domein), € 150.000 ten laste van het werkbudget programma jeugd ( beleidsreserve) en € 775.000 ten laste van de Algemene Reserve. De uitgaven vinden gespreid plaats in 2023 en 2024. In 2023 is een bedrag van € 59.000 uitgegeven. Hiervoor heeft een onttrekking plaatsgevonden ten laste van de reserve sociaal domein. Het restant bedrag blijft beschikbaar voor verdere uitvoering in 2024. 

Product 634 Maatwerk dienstverlening 18+
De toename in de kosten zit primair in de vraag naar Hulp bij Huishouden. Sinds het loslaten van de inkomensafhankelijke eigen bijdrage (abonnementsregeling) zien we de trend van een stijgende zorgvraag met wachtlijsten. De vergrijzing en het langer zelfstandig thuis wonen geven een opwaartse tendens in de vraag naar en inzet van Hulp bij Huishouden. Dat betekent dat extra capaciteit die aanbieders hebben direct kan worden benut met hulp aan inwoners op de wachtlijst. Dit leidt tot een toename van de zorgkosten van € 150.000. 
De afwijking aan de batenkant wordt veroorzaakt door een lagere ontvangen bijdrage voor de kosten van ontwikkelingsgerichte arbeidsmatige dagbesteding (OAD). Hiervoor is een overeenkomst afgesloten met de gemeente Tilburg. Tegenover deze lagere ontvangen bijdrage staan ook lagere uitgaven dan geraamd.

Product 635 Maatwerk dienstverlening 18- en PR636 Geëscaleerde zorg 18-
De afwijking op beide producten moet in samenhang worden bezien en wordt veroorzaakt door de kosten jeugdzorg via Hart van Brabant.
De in januari 2024  van Hart van Brabant ontvangen 2e prognose over 2023 is verwerkt in de jaarrekening 2023. In totaal is er sprake van een voordeel ten opzichte van de begroting van € 596.000. Vergelijking van de begroting en de raming is lastig. In 2023 is de uitvoering gestart conform de segmenten structuur voor de nieuwe inkoop. Een deel van de uitvoering heeft echter nog plaatsgevonden conform de 'oude' systematiek en dit maakt vergelijking tussen begroting en werkelijkheid op detailniveau lastig.
Met betrekking tot de nieuwe inkoop zien we de kosten toenemen ten opzichte van de eerste prognose binnen segment 1 (hoog specialistische zorg). In segment 4 (specialistische zorg) stijgen de kosten ook ten opzichte van de eerste prognose als gevolg van hogere aantallen in toewijzingen (671 i.p.v. 577). Bij de gecertificeerde instellingen zien we een daling in de kosten ten opzichte van de eerste prognose. Dit verschil wordt veroorzaakt door een lager aantal maatregelen bij de Jeugdbescherming en Jeugdreclassering en het feit dat we de kosten toerekenen op basis van het aantal toewijzingen.
Daarnaast is sprake van een nadeel van € 75.000 in verband met de afwikkeling jaarrekening 2022 van Hart van Brabant.

Product 956 Mutaties reserves beleidsveld 6
De  lagere onttrekkingen dan geraamd op dit product zijn het gevolg van lagere lasten voor de volgende producten :

• Garantstelling voor grotere evenementen (product 604);
• Voortzetten echtscheidingsloket (product 630);
• Actieplan energie armoede (product 615);
• Uitwerking motie overgangsregeling minnelijke schuldsanering natuurlijke personen (product 615);
• Transformatiebudget Koers Sociaal Domein (product 631).

Product 702 Vuilophaal en -afvoer en Product 703 Reinigingsrecht/afvalstoffenheffing
De afwijking binnen de lasten wordt onder meer veroorzaakt door:
- Dotatie voorziening
De voorziening afvalstoffenheffing is ingesteld op basis van de regelgeving van  het BBV. Voor 2023 was er een onttrekking geraamd en is werkelijk een bedrag van € 153.000 gestort. Dat is het verschil tussen de werkelijke baten en lasten.  
- Grondstoffenbeleidsplan 
De uitvoering van de afvalproeven valt iets voordeliger uit. Ook worden de kosten gemoeid met het Grondstoffenbeleidsplan over een langere termijn uitgesmeerd dan verwacht.
- Oud papier verenigingen
Het oud papier werd tot 1 april 2023 met behulp van verenigingen ingezameld. Zij kregen hiervoor een vergoeding.  Aangezien de verenigingen niet meer ondersteunen bij de inzameling wordt er ook geen vergoeding meer overgemaakt.
- Hogere opbrengst afvalstoffenheffing

Product 706 Riolering en waterzuivering
De geraamde baten voor rioolaansluitingen zijn gebaseerd op voorgaande jaren, deze zijn bedoeld als dekking van de kosten voor de aanleg.
De afgelopen jaren kwamen er steeds minder aanvragen binnen (van 44 aanvragen in 2020 naar 19 in 2023). 

Product 708 Milieu
Jaarlijks is een budget beschikbaar van € 51.000 voor uitgaven met betrekking tot milieubeleid. De uitgaven zijn per jaar verschillend. In 2023 zijn de uitgaven € 25.000 lager dan begroot.
Voor de werkzaamheden van de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant was voor 2023 een bedrag geraamd van € 942.175. De gemaakte kosten in 2023 bedroegen € 850.098,-. Veel van de kosten voor de OMWB zijn afhankelijk van de hoeveelheid ruimtelijke initiatieven. Dit is per jaar verschillend. Daarnaast is minder budget uitgegeven aan toezicht/handhaving. Dit kwam onder meer door een (tijdelijk) tekort aan toezichthouders bij de OMWB en een efficiëntere werkwijze bij hercontroles.

Product 709 Volksgezondheid: subsidiebijdragen
De afwijkingen ten opzichte van de begroting worden met name veroorzaakt door:
-  GGD; 
-  Volksgezondheid;
-  SPUK preventieakkoord.

GGD
De kosten van de GGD liggen in lijn met voorgaande jaren. De primaire begroting is volledig uitgegeven (en licht overschreden). De kosten van de GGD betreffen echter ook gedeeltelijk de werkzaamheden die zijn uitgevoerd voor de SPUK Kansrijke Start. Een deel van de kosten gemaakt en gefactureerd door de GGD is op product 709 gecorrigeerd naar de SPUK Kansrijke start.

Volksgezondheid
De werkzaamheden voor de volksgezondheid zijn meegenomen in de uitvoering door een interne medewerker. Gezien de aard en de werklast van de werkzaamheden van deze medewerker konden de gemaakte salariskosten worden toegedeeld aan diverse SPUK gelden. Dat betekent Deze salariskosten zijn derhalve toegedeeld aan deze ontvangen SPUK gelden wat betekent dat het budget beschikbaar voor volksgezondheid niet besteed hoefde te worden.

SPUK preventieakkoord
Voor de kostenplaats SPUK preventieakkoord zijn er in de jaren 2021, 2022 en 2023 gelden ontvangen vanuit het Rijk. Deze gelden zijn in de voorgaande jaren niet volledig uitgegeven. Er vond een budgetoverheveling van € 25.854 plaats van 2022 naar 2023, bovenop de € 30.000 reeds ontvangen van het Rijk. De kosten gemaakt in 2023 zijn nagenoeg gelijk aan de ontvangsten van het Rijk, echter de budgetoverheveling zorgt voor een overschot. Dit budget was niet nodig voor de werkzaamheden in 2023.

Product 712 Duurzaamheid
De  afwijking op dit product wordt veroorzaakt door verantwoorde lasten en baten met betrekking tot de CDOKE-regeling (Capaciteit Decentrale overheden voor Klimaat- en Energiebeleid), het uitvoeringsprogramma Duurzaamheid en het project De Grote Oogst. 
Voor CDOKE is in 2023 een bijdrage ontvangen van € 875.000. In werkelijkheid is een bedrag van € 585.000 verantwoord. Het achterblijven van de uitgaven wordt met name veroorzaakt door krapte op de arbeidsmarkt.  Het saldo van ongeveer € 290.000 blijft beschikbaar en is verantwoord als vooruit ontvangen bedrag. Deze regeling maakt onderdeel uit van de SISA-verantwoording.
Daarnaast zijn uitgaven verantwoord met betrekking tot het uitvoeringsprogramma duurzaamheid: het opstellen en uitvoeren van de Transitie Visie Warmte (TVW) en het energieloket. Door de lastige arbeidsmarkt verloopt de voortgang van de TVW wat trager. Voor deze kosten heeft al eerder besluitvorming plaatsgevonden en zijn begrotingswijzigingen vastgesteld. Hiertegenover staat een onttrekking ten laste van de reserve duurzaamheid (€ 40.000). Deze is verantwoord op product 957 Mutaties reserves beleidsveld 7.
In de begroting 2024 is ten laste van de Algemene Reserve een bedrag van € 250.000 beschikbaar gesteld voor de cofinanciering van het provinciaal project Grote Oogst. De provincie heeft hiervoor in 2023 een bijdrage van € 250.000 verstrekt. De uitgaven vinden verspreid plaats. Een bedrag van € 240.000 is verantwoord als vooruit ontvangen.

Product 957 Mutaties reserves beleidsveldsveld 7 Volksgezondheid en milieu
De afwijking op dit product wordt veroorzaakt door:
-    Voor de cofinanciering van het project Grote Oogst was een onttrekking geraamd ten laste van de reserve duurzaamheid van € 250.000. In werkelijkheid vinden de uitgaven meer verspreid plaats en heeft nog geen onttrekking plaatsgevonden.
-    Voor mobiliteitsprojecten was een onttrekking van € 500.000 geraamd ten laste van de beleidsreserve. In werkelijkheid is een bedrag van € 150.000 uitgegeven en heeft voor dit bedrag een onttrekking plaatsgevonden. Dit budget maakt onderdeel uit van de budgetoverheveling in het najaarsbericht 2023.

Product 801 Opbrengst omgevingsvergunningen
Inkomsten uit omgevingsvergunningen zijn altijd lastig voorspelbaar, omdat de aanvrager bepaalt wanneer hij een omgevingsvergunning nodig heeft. We vermoeden dat meer inwoners en bedrijven in de tweede helft van 2023 een omgevingsvergunning hebben aangevraagd met het oog op de invoering van Omgevingswet per 1 januari 2024. Hiermee verzekerden zij zich van een bekende procedure, met bijbehorende kosten en termijn. Daardoor zijn de inkomsten van leges voor omgevingsvergunningen hoger uitgevallen.

Product 810 Ruimtelijke beleidsplannen
De afwijking op dit product wordt met name veroorzaakt door:
- De verantwoording van de kosten die betrekking hebben op de invoering van de Omgevingswet. In de begroting 2023 is ten laste van de Algemene Reserve een bedrag van € 1,2 miljoen geraamd voor de kosten in verband met de invoering van de Omgevingswet.  In 2023 is dit bedrag toegevoegd aan de reserve die hiervoor is gevormd. Deze storting is verantwoord op product 958 Mutaties reserves beleidsveld 8 .  De uitgaven vinden de komende jaren verspreid plaats.  In 2023 heeft voor de werkelijke kosten (€ 265.497) een onttrekking plaatsgevonden ten laste van de reserve (913038), eveneens verantwoord op product 958 Mutaties reserves beleidsveld 8.
- Met begrotingswijziging 2023/12 is een werkbudget geraamd van € 400.000 ten laste van de reserve grondexploitatie voor de ontwikkeling van Landgoed Driessen fase 2. De uitgaven hiervoor vinden de komende jaren verspreid plaats. In 2023 is een bedrag van € 52.000 uitgegeven. De onttrekking ten laste van de reserve grondexploitatie is verantwoord op product 958 Mutaties reserves beleidsveld 8.

Product 848 Kosten gronden vaste activa
De afwijking op dit product wordt veroorzaakt door diverse kosten in verband met grondaankopen die in 2023 hebben plaatsgevonden; advieskosten, kadasterkosten en onderzoekskosten voor bodem.

Product 849 Faciliterend grondbedrijf, product 851 Algemene kosten bouwgrondexploitatie en product 852  Bouwgrondexploitatie wonen
Deze producten dienen in relatie te worden gezien met de producten 853 (beleidsveld 3) en de producten 961 (beleidsveld 3) en 962 (beleidsveld 8) Mutaties reserves grondexploitatie. Het saldo van deze producten bedraagt € 0. Daarnaast is het van belang dat deze producten worden gezien in samenhang met de nota grondexploitatie die jaarlijks gelijktijdig met de jaarrekening wordt opgesteld. In deze nota wordt inzicht gegeven in de reeds lopende en toekomstige complexen. Hierbij wordt ingegaan op de te lopen risico's, de voor afdekking van de risico's gevormde reserve grondexploitatie en wordt een beeld gegeven van de financiële stand van zaken. Daarnaast worden toekomstige uitgaven en inkomsten ingeschat. Meer informatie in de paragraaf Grondbeleid en de toelichting op de balans.

Product 958 Mutaties reserves beleidsveld 8
De afwijking op dit product wordt veroorzaakt door een lagere onttrekkingen. Er zijn lagere uitgaven dan geraamd voor de Omgevingswet en het werkbudget voor Landgoed Driessen fase II.

Product 962 Mutaties reserves GREX beleidsveld 8
Dit product dient in relatie te worden gezien met de producten 849 Facilitair grondbeleid en 852 Bouwgrondexploitatie wonen. Het saldo van deze producten bedraagt € 0. Daarnaast is het van belang om dit product te bezien in relatie tot de nota grondexploitatie, die jaarlijks gelijktijdig met de jaarrekening wordt opgesteld. In deze nota worden per locatie de winst- en verliesnemingen toegelicht.
De afwijking op dit product wordt veroorzaakt door:
-    Hogere stortingen dan geraamd voor een bedrag van € 1,85 miljoen.
Dit betreft met name de winstnemingen voor de complexen Akkerlanen en Waesgeerd-West. Deze winstnemingen zijn toegevoegd aan de reserve grondexploitatie.
-    Hogere onttrekkingen dan geraamd voor een bedrag van € 5,53 miljoen.
Dit betreft het vormen van verliesvoorzieningen ten laste van de reserve grondexploitatie. Het gaat om een correctie op een eerdere winstneming en het vormen van verliesvoorzieningen voor Landgoed Driessen en  voor de locatie Bloemenoordflats. Daarnaast is conform eerdere besluitvorming een bedrag van € 820.000 ten laste van de Algemene Reserve toegevoegd aan de verliesvoorziening voor de locatie Bloemenoordflats.