De jaarrekening 2023 sluit met een positief resultaat van € 8.327.000. Hierin is begrepen het bedrag van € 400.000 uit de decembercirculaire, dat specifiek bestemd moet worden voor energietoeslag. In de raadsinformatiebrief met betrekking tot de decembercirculaire wordt een hoger bedrag genoemd. Later is echter gebleken dat een groot gedeelte van de energietoeslag al in 2023 is besteed.
Daarnaast is de budgetoverheveling van 2023 naar 2024 inbegrepen voor een bedrag van € 948.000. Dit bedrag is hoger dan genoemd in het najaarsbericht 2023, omdat de werkelijke uitgaven in 2023 lager zijn dan eerder ingeschat.
Ten opzichte van de begroting na wijziging 2023 ( € 4.720.000 voordeel, ofwel begrotingsruimte) valt het resultaat afgerond € 3.607.000 hoger uit. Dit hogere resultaat kan op hoofdlijnen als volgt worden verklaard:
| bedragen x € 1 | Bedrag | V/N* | Incidenteel/Structureel** |
| Algemene uitkering; met name decembercirculaire | 2.654.000 | V | Incidenteel/structureel |
| Minima- en armoedebeleid: met name energietoeslag | 1.300.000 | N | Incidenteel |
| Omgevingsvergunningen: meeropbrengst omgevingsvergunningen | 605.000 | V | Incidenteel |
| Budgetoverhevelingen van 2023 naar 2024: zie onderdeel 'Toelichting financieel verslag en algemeen' | 948.000 | V | Incidenteel |
| College van B&W: voordeel op wachtgelden en op de storting in de voorziening APPA | 200.000 | V | Incidenteel |
|
Meeropbrengst parkeergelden/heffingen |
210.000 | V | Incidenteel |
| Rente en treasury: met name renteopbrengst schatkistbankieren | 253.000 | V | Incidenteel/structureel |
|
Maatwerk dienstverlening 18+: met name hogere uitgaven voor Hulp bij Huishouden en diverse onderdelen van Begeleiding |
300.000 | N | Incidenteel |
| Kosten jeugdzorg via Hart van Brabant | 500.000 |
V |
Incidenteel |
| Saldo diverse kleinere afwijkingen | 163.000 |
N |
|
| 3.607.000 | V |
* Voordelig/Nadelig
** Is het voordeel/nadeel incidenteel van aard of is deze structureel, met doorwerking naar het volgende jaar.
Zoals duidelijk wordt uit bovenstaande tabel bestaat het hogere resultaat van € 3.607.000 bij deze jaarrekening voornamelijk uit incidentele afwijkingen die een voordeliger resultaat hebben opgeleverd. Een klein deel van de afwijkingen is structureel. Het is belangrijk om op te merken dat een groot deel van de afwijkingen bij het najaarsbericht niet te voorzien waren en daarom ook niet beïnvloedbaar.
De structurele gevolgen van de begrotingsruimte van € 4.720.000 zijn uitgebreid gespecificeerd en toegelicht in de desbetreffende P&C-rapportages. Daarmee worden ze direct structureel in de meerjarenbegroting verwerkt.
Voor een verdere toelichting van bovenstaande posten verwijzen wij u naar de toelichtingen op de verschillende beleidsvelden.
Reservepositie
Onderstaande tabel geeft de standen van de belangrijkste reserves per 31-12-2023 weer, vóór resultaatbestemming:
| Reservepositie | |
| Algemene reserve | € 30,5 miljoen |
| Reserve bouwgrondexploitatie | € 1,5 miljoen |
| Reserve onderwijshuisvesting | € 6,5 miljoen |
| Beleidsreserve | € 1,4 miljoen |
| Resultaat jaarrekening | € 8 miljoen |
Ontwikkeling belangrijkste financiële kengetallen
In het algemeen kunnen we stellen dat de financiële positie van de gemeente Waalwijk gezond is. Het weerstandsvermogen, het vermogen om onverwachte en substantiële kosten te dekken, is in 2023 verbeterd. De weerstandsratio was 2,64 in 2022 en is nu 2,7. Dit is te karakteriseren als 'uitstekend'.
De solvabiliteitsratio nam in 2023 iets af. Hiermee wordt de verhouding tussen het eigen vermogen van onze gemeente en het totale vermogen bedoeld. Per eind 2023 bedraagt deze ratio namelijk 39,24%. Eind 2022 was dit 41,95%. De solvabiliteit was voor 2023 begroot op 34,46%, dus valt deze positiever uit. Het percentage van 39,24% betekent een neutraal risico.
De verhouding tussen de schuldenlast van onze gemeente ten opzichte van de eigen middelen (netto schuld-quote) laat een kleine afname zien ten opzichte van 2022. Hoe lager de netto schuldquote hoe beter. De nettoschuldquote daalde van 77,58% in 2022 naar 76,6% in 2023. Het percentage van 76,6% betekent een laag risico.
Gezien allerlei ontwikkelingen zijn de financiën voor veel gemeenten op dit moment zeer onstabiel.
Eigen vermogen
De volgende grafiek geeft het verloop van het eigen vermogen van de afgelopen vijf jaar weer.
Grondexploitatie en facilitaire projecten
Mede vanwege de stikstofproblematiek en de vertraging in de uitspraak van de Raad van State zijn er minder kosten gemaakt dan verwacht in 2023 in de actieve grondexploitaties. De opbrengsten uit grondverkopen zijn wel gerealiseerd, omdat deze gebaseerd zijn op concrete koopcontracten.
De vertraging heeft ook tot gevolg dat plannen langer doorlopen. De winst moet over een langere periode worden genomen en is voor 2023 lager dan geraamd. De winstprognose van de grondexploitaties tot 2028 is circa € 33 miljoen en dat is slechts een beperkte daling slechts beperkt is gedaald ten opzichte van vorig jaar.
Door fors hogere verwachte kosten voor het bouw- en woonrijp maken binnen een aantal projecten daalt hier het winstvermogen of wordt zelfs verlies geleden. Door een onveranderd hoge vraag naar bouwrijpe grond verwachten we dat we deze kostenstijgingen binnen de bedrijfskavels met de uitgifte goed kunnen maken. Door de gestegen rente zien we bovendien een voordeel bij de complexen met een positief resultaat. Bij de kavels voor woningbouw staat de grondprijs onder druk staat door hoge bouwkosten, onzekerheid rondom stikstof en de gevolgen van landelijk woonbeleid. Toch verwachten we de geprognosticeerde verkoopprijzen nog te kunnen realiseren.
Op basis van de regels uit het BBV (Besluit Begroting en Verantwoording) is over 2023 bij diverse winstgevende complexen tussentijdse winst genomen. Maar er zijn ook (nieuwe) verliesvoorzieningen getroffen voor complexen die een negatief resultaat hebben.
Per saldo kon in 2023 € 1.106.000 winst worden genomen. Dit betrof met name het facilitaire project Akkerlanen en de grondexploitaties Waesgeerd West en Haven 8 Oost. Voor Haven 8 West en Landgoed Driessen zijn winsten teruggenomen. Bij de winstnemingen is rekening gehouden met de risico’s die zich kunnen voordoen binnen de projecten.
In de jaarrekening van 2023 worden voor diverse complexen (aanvullende) voorzieningen getroffen, in totaal voor een bedrag van circa € 3.992.000. De grondexploitatie Landgoed Driessen is hierin de grootste. Maar ook voor bijvoorbeeld het facilitaire project de Bloemenoordflats is een verliesvoorziening getroffen. Bovendien is voor een groot aantal andere facilitaire projecten een (beperkte) verliesvoorziening getroffen ten laste van de reserve Grondexploitatie. Bij deze projecten is sprake van hogere kosten dan aan exploitatiebijdrage kan worden verhaald. Die extra kosten ontstaan bijvoorbeeld door tegenvallende procedures.
In 2023 waren er meer gronden die verantwoord worden als materieel vast actief. Met name voor Haven 8 Oost afronding zijn percelen aangekocht, ook in 2024. Tegelijk neemt hier het risico toe, met het uitblijven van een uitspraak van de Raad van State. Mocht niet tot ontwikkeling worden overgegaan, dan zal een afwaardering van de grond naar agrarische waarde het gevolg zijn. Dit heeft een flinke invloed op het weerstandsvermogen van de gemeente. De kans hierop achten wij overigens niet groot.
De reserve grondexploitatie is door de raad gemaximeerd op € 5 miljoen en dat was ook de stand op 31-12-2022. Het meerdere wordt gestort in de Algemene Reserve, bij een tekort wordt hieruit aangevuld.
De stortingen worden gevormd door de winstnemingen binnen de complexen. De onttrekkingen betreffen de (aanvullend) getroffen verliesvoorzieningen, de verschuldigde vennootschapsbelasting en de door het college vrijgegeven werkbudgetten. Het saldo van de reserve grondexploitatie is na deze stortingen en onttrekkingen ca. € 1.382.000. Met het vaststellen van de nota grondexploitatie zal een afzonderlijk voorstel worden voorgelegd om het deficit van € 3.618.000 uit de Algemene Reserve te onttrekken, zodat de stand van de reserve per 31-12-2023 weer € 5 miljoen bedraagt. Dit bedrag is nodig om toekomstig verschuldigde vennootschapsbelasting te voldoen en om de marktrisico’s binnen de grondportefeuille op te vangen.
Bestemming resultaat
Het resultaat over het boekjaar is separaat op de balans opgenomen. Volgens de voorschriften moet de gemeenteraad direct ná de vaststelling van de jaarrekening een bestemming geven aan dit saldo. Hiervoor zal aan de raad een afzonderlijk voorstel worden voorgelegd. Op grond van het besluit van de raad zal allereerst de Algemene Reserve aangevuld moeten worden met het bedrag dat daaraan in 2024 is onttrokken om in 2023 niet bestede budgetten te kunnen overhevelen naar 2024. Dit is een totaalbedrag van € 948.000. Naast deze budgetoverheveling uit het najaarsbericht 2023, moet er conform de decembercirculaire in verband met specifieke bestemming in 2024 voor energietoeslag € 400.000 gestort worden in de Algemene Reserve. Dat is nodig, om deze bedragen deels in 2024 toe te kunnen voegen aan de budgetten. Als aanvulling op het najaarsbericht dient de volgende overheveling meegenomen te worden. De gemeente Waalwijk ontving vanuit de meicirculaire 2023 een eenmalige uitkering voor de educatie voor volwassen Oekraïense vluchtelingen, € 52.000. Gedurende 2023 is er aan een plan gewerkt dat inmiddels gereed is. In samenwerking met ContourdeTwern zal dit plan in 2024 ten uitvoer worden gebracht.
In het najaarsbericht 2023 is besloten om het positieve saldo van de SPUK opvang vluchtelingen Oekraïne te storten in een nieuw te vormen bestemmingsreserve. Het positieve saldo in 2023 is € 1.256.000. Vanuit de Algemene Reserve zal ook het saldo uit 2022, € 2.180.000, gestort worden in deze nieuwe reserve.