Inleiding
De begroting die voorligt bouwt voort op de kadernota 2026 en de besluitvorming daarover. In de kadernota hebben we geconstateerd dat de opgaven groot zijn, zowel in de fysieke leefomgeving als in de gemeenschap. En dat zijn soms ook twee kanten van dezelfde medaille; investeringen in de fysieke leefomgeving en investeringen in het sociaal domein versterken elkaar. Samen zorgen zij ervoor dat we Waalwijk, Sprang-Capelle en Waspik leefbaar en aantrekkelijk houden voor onze inwoners. En dat doen we niet alleen, maar juist door samen bruggen te bouwen tussen en met onze inwoners, ondernemers, verenigingen en maatschappelijke en bestuurlijke partners. We doen dat door te sturen op Brede Welvaart, te bouwen aan verbindingen in de samenleving en de kracht van diversiteit te benutten. De strategische opgaven voor onze gemeente blijven ongewijzigd en we houden met deze begroting dan ook onze koers vast.
De kadernota is in een andere context opgesteld dan deze begroting, omdat het financiële perspectief vanwege de Meicirculaire sterk is verbeterd. Daarover hebben we u geïnformeerd met deze raadsinformatiebrief. In die raadsinformatiebrief schreven we dat we bij de opstelling van de kadernota soms lastige keuzes moesten maken, die nu mogelijk in een ander daglicht komen te staan. We hebben ook aangegeven “…de tijd richting het opstellen van de Programmabegroting 2026 te benutten om u bij het aanbieden van de begroting passende voorstellen te kunnen doen. Waarbij we een balans gaan zoeken tussen ruimte voor noodzakelijke investeringen in de toekomst maar ook zorg dragen voor een robuuste financiële begroting.”
Daarnaast hebben we eerder een uitgebreid proces doorlopen met de raad om tot verantwoorde ombuigingsvoorstellen te komen. Die bij de kadernota geaccordeerde ombuigingen zijn verwerkt in deze begroting. Ook die ombuigingen dragen bij aan het verbeteren van onze financiële positie (€ 3,3 miljoen in 2026, oplopend tot € 4 miljoen in 2029).
Vanwege dit verbeterde financiële perspectief heeft het college opnieuw kritisch gekeken naar:
- Wat hebben we bij de kadernota opgenomen met een ondergrens en kunnen we nu kwalitatief beter uitvoeren;
- Welke ombuigingen vragen om een heroverweging;
- Wat is er nu echt nodig om voor de nieuwe bestuursperiode een stevige inhoudelijke basis weg te zetten;
- Welke grote uitgaven verwachten we in de toekomst.
Op basis daarvan voegen we daarom ongeveer 3,5 miljoen euro toe met de bijgevoegde begrotingswijziging ten opzichte van het financieel beeld in de kadernota. Die toevoegingen betreffen vooral de uitwerking en financiële vertaling van PM-posten uit de kadernota en een eerste inschatting van de kapitaalslasten voor grote projecten tijdens deze begrotingsperiode (t/m 2029). Ook voor projecten waarvan de benodigde investering nog niet geheel duidelijk is. We hebben dit gedaan om een zo compleet mogelijk financieel beeld te geven. De posten waarvoor dat geldt, hebben we aangemerkt.
In afwijking van de kadernota stellen we in de begroting voor om de ombuiging te schrappen waarbij we jaarlijks de Algemene Reserve inzetten om het begrotingssaldo structureel sluitend te maken. Deze ombuiging is voor 2026 en 2027 vooralsnog niet nodig, maar dit blijft een maatregel die in de ogen van het college op een later moment ingezet kan worden om tot een sluitend meerjarenperspectief te komen
Overigens betekent het verbeteren van het financiële perspectief niet dat we achterover kunnen leunen. Financiële onzekerheid blijft een gegeven, onder andere door het verschuiven van het ravijnjaar naar 2028. Daarnaast zijn een aantal grote projecten nog niet financieel vertaald en gaan een aantal grote projecten, maar ook Samen Redzaam en de implementatie van de Omgevingswet gepaard met financiële risico's en onzekerheden.
We richten ons op het sluitend maken van 2026 en sturen we nog niet op het sluitend maken van 2029. Dit is niet alleen in lijn met het VNG-advies, maar sluit ook aan bij onze eigen overtuiging dat het maken van pijnlijke keuzes, zoals het snijden in voorzieningen, niet makkelijk terug te draaien is. Afbreken gaat immers sneller dan weer opbouwen.
We houden vast aan onze koers, blijven de financiële ontwikkelingen scherp monitoren en mogelijkheden onderzoeken om het financiële perspectief te verbeteren. Zo blijven we met elkaar werken aan de toekomst van Waspik, Sprang-Capelle en Waalwijk.
Leeswijzer begroting
De opzet van de begroting is ongewijzigd. De Begroting 2026 begint met de inleiding, waarin de bestuurlijke hoofdlijnen worden beschreven. We hebben een vervolgstap gezet in het formuleren van doelstellingen, die enerzijds meer gericht zijn op maatschappelijk rendement en anderzijds beter meetbaar zijn. Deze vervolgstap is nog niet afgerond, de volgende cyclus willen we daar wederom een verbetering in aanbrengen.
De beleidsbegroting
Het eerste deel van de begroting bestaat uit de beleidsmatige toelichting op het programma Duurzaamheid en de negen beleidsvelden.
Per programma / beleidsveld is achtereenvolgens te lezen:
o Wat houdt dit programma/beleidsveld in;
o Doelstellingen per thema (Wat willen we bereiken?);
o Activiteiten (Zo gaan we dat doen).
Dit wordt bij de negen beleidsvelden aangevuld met:
o Indicatoren;
o Belangrijkste kaders;
o Wat mag het kosten?
o Verbonden partijen.
Paragrafen
Het tweede gedeelte van de begroting bestaat uit een toelichting op de negen paragrafen. Deze paragrafen geven inzicht in de financiële positie van de gemeente, beheersmatige aspecten en risico's. Wij hanteren de door de BBV voorgeschreven acht paragrafen. Als negende paragraaf is de voortgang van de ombuigingen toegevoegd.
Financiële begroting
De Begroting 2026 wordt afgesloten met de financiële begroting waarin u het volgende terugvindt:
• Kerngegevens.
• Begrotingen 2026-2029 op hoofdlijnen.
• Autorisatie door de raad van de Begroting 2026.
• Begroting 2026 van taakvelden.
• Overzichten van lasten en baten.
• Bezittingen en vermogen.
• EMU gegevens.