Paragraaf voortgang ombuigingen

Omschrijving (label)

Omschrijving (toelichting)

Stand van zaken ombuigingen sociaal domein

Begin 2020 bleek dat, onder andere door ontwikkelingen in wetgeving, de tekorten in het sociaal domein naar 2021 toe verder opliepen. De tekorten komen zowel vanuit de jeugd (regionaal) als vanuit prijs en volume ontwikkelingen in de Wmo (lokaal). We zijn met deze tekorten aan de slag gegaan met als uitgangspunt dat de tekorten in het sociaal domein ook opgelost worden binnen het sociaal domein.
Naar aanleiding van te verwachten structureel hogere kosten voor de jeugdzorg in het Voorjaarsbericht 2019 waren eind 2019 reeds beheersmaatregelen vastgesteld. In aanvulling hierop is bij het opstellen van de Actualisering Begroting 2021 (raad 19 november 2020) samen met een extern bureau gekeken naar extra beheersmaatregelen voor de kosten Jeugdzorg en zijn beheersmaatregelen voor de kosten Wmo vastgesteld.
Vanuit het rijk is bij de meicirculaire 2022  een tweetal taakstellende ombuigingen vanuit de algemene uitkering toegevoegd; zie de laatste twee regels in onderstaande tabel met de in de meerjarenbegroting opgenomen beheersmaatregelen voor de jaren 2023 tot en met 2026. 

Bovenstaande posten O.SD.1 tot en met O.SD.5 worden hierna verder toegelicht.

O.SD | 1. Beheersmaatregelen kosten Jeugdzorg (vanuit Voorjaarsbericht 2019)
Eind 2019 zijn beheersmaatregelen voor de kosten Jeugdzorg vastgesteld naar aanleiding van een taakstelling uit het Voorjaarsbericht 2019. In 2019 was een verwacht nadeel voor de kosten Jeugdzorg voorzien van € 995.000, dat geleidelijk in de jaren daarna door effecten van deze beheersmaatregelen moest worden teruggebracht. In de meerjarenbegroting 2023 tot en met 2026 is hiervoor de volgende taakstelling opgenomen: 2023 een bedrag van € 745.000 en met ingang van 2024 structureel een bedrag van € 995.000 per jaar.

O.SD | 2. Extra besparing lopende beheersmaatregelen kosten Jeugdzorg
In 2020 is in aanvulling op de lopende beheersmaatregelen jeugd een second opinion uitgevoerd. Dit heeft geleid tot de conclusie dat op de maatregelen herindicaties bij de toegang, POH-JGGZ, plan van aanpak en verlengde jeugdwet met ingang van de begroting 2024 structureel een bedrag van € 390.000 meer bespaard kan worden.

Raming tegemoetkoming rijk in lasten jeugdzorg
Op 15 augustus jl. is van de Provincie een nadere mededeling ontvangen over de raming van de middelen voor de jeugdzorg in de algemene uitkering voor de jaren 2024-2026. Tot nu toe zijn die voor 75% van de hervormingsagenda jeugd in de begroting opgenomen, gemeenten mogen die voor die jaren verhogen tot 100%.
In de voorliggende begroting is vanwege onderstaande onzekerheden de raming gehandhaafd op 75%:
-    De rijksmiddelen zijn niet 100% zeker.
-    De invulling van de landelijk afgesproken hervormingsagenda jeugd is nog onduidelijk; ook de termijn waarop dit mogelijk echt effect zou kunnen hebben is daardoor onduidelijk
-    Over het precieze effect van die hervormingsagenda voor de financiën van Waalwijk is nog niets te zeggen (alleen macro-aflopende tegemoetkoming van het rijk in de algemene uitkering is op basis van cijfers meicirculaire 2022 bekend).
-    In de begroting van de gemeente Waalwijk zijn ombuigingen jeugdzorg opgenomen.

O.SD | 3. Aanvullende maatregelen Wmo
De in 2020 gevraagde second opinion heeft ook bekeken of er aanvullende maatregelen mogelijk zijn voor de Wmo. Conclusie was dat de beheersmaatregelen die reeds voor de jeugd waren genomen ook ingezet kunnen worden voor de Wmo. In totaal is berekend dat door gerichte training van de medewerkers van de toegang, meer differentiatie van taken en herberekening van tarieven Wmo, een extra besparing mogelijk is die oploopt tot een bedrag van € 630.000 met ingang van de begroting 2024.

Stand van zaken
Zoals in het Najaarsbericht en de Jaarrekening 2021 gemeld zijn de bovenstaande 3 ombuigingen gerealiseerd in 2021. De reden hiervan waren lagere PGB uitgaven dan geraamd voor zowel WMO als  jeugdzorg en daarnaast een voordelige afwikkeling van de jaarrekening 2020 voor de kosten Jeugdzorg via Hart van Brabant. Met het opstellen van Najaarsbericht 2022 zal een inschatting worden gemaakt van de realisatie van de geraamde ombuiging voor 2022.

O.SD | 5. Budgetplafond HbH
De kosten voor hulp bij het huishouden (HbH) zijn de afgelopen jaren fors gestegen tot een bedrag  van ongeveer € 3,7 miljoen per jaar. Belangrijkste oorzaak is het afschaffen van de inkomenstoets en het uniforme (lage) uurtarief dat moet worden gehanteerd. Deze ontwikkeling vinden wij, evenals vele gemeenten met ons, niet wenselijk. Om de kosten enigszins in de hand te waren wij voornemens om een budgetplafond op de HBH1 in te voeren van 10% in met ingang van 2023. Inmiddels zijn veel juridische bezwaren over haalbaarheid van een dergelijke ombuiging gebleken. Daarom willen we afzien van een budgetplafond, maar de besparing realiseren via alternatieve maatregelen. Inmiddels loopt hier een onderzoek naar waarbij we de eerste resultaten eind 2022 verwachten.

Meicirculaire 2022: Valpreventie bij ouderen (Coalitieakkoord rijk)
Het kabinet heeft valpreventie, als kostenbesparende preventiemaatregel, in het Coalitieakkoord opgenomen. Valpreventie draagt bij aan gezond ouder worden en leidt tot netto besparingen in de domeinen Zvw en Wlz. De maatregelen die nodig zijn voor implementatie worden komende periode met alle relevante stakeholders, zo ook de gemeenten, uitgewerkt. Dit leidt vanaf 2023 tot een taakstellende besparing in het gemeentefonds: voor Waalwijk € 27.000 in 2023, oplopend naar € 44.000 in 2026. Invulling daarvan wordt nog bezien; maatregel is recent bekend geworden.

Meicirculaire 2022: Eigen bijdrage huishoudelijke hulp
In het Coalitieakkoord van het rijk is opgenomen dat het kabinet werkt aan een aanpassing van de eigen bijdrage voor de huishoudelijke hulp in de Wmo. De komende periode wordt deze maatregel met cliënten, gemeenten en het Centraal Administratie Kantoor (CAK) uitgewerkt. De maatregel vraagt een wetswijziging en vergt een aanzienlijke implementatietijd waardoor de beoogde datum van inwerkingtreding op 1 januari 2025 is gesteld. De aanpassing dient met ingang van 2025 te leiden tot een taakstellende besparing; voor Waalwijk ongeveer € 250.000 per jaar.