De gemeente is een zelfbewuste en proactieve speler in het bestuurlijke netwerk. We zien de gemeente als ‘eerste overheid’. Waalwijk is ambitieus en neemt zelf initiatieven in het regionale speelveld. We zoeken regelmatig de samenwerking op omdat wij ons realiseren dat voor bepaalde opgaven de gemeentelijke schaal niet toereikend is. Het is niet langer de vraag of we moeten samenwerken, maar meer hoe we de samenwerking het beste kunnen organiseren.
We kijken eerst naar de inhoud van de opgave, en bepalen vervolgens of we dit zelf het beste kunnen als ‘eerste overheid’. Zo niet, dan kiezen we het verband dat het beste resultaat kan opleveren. Criteria bij die keuze zijn onder andere: kosten, kwaliteit en verminderen van kwetsbaarheid maar ook de borging van democratische legitimatie en de ‘span of control’ die de gemeente heeft bij besluitvorming in samenwerkingsverbanden zijn belangrijke graadmeters.
Er is dus geen blauwdruk. Het is niet, of de provincie, of de Regio Hart van Brabant, of De Langstraat, of Midsize Brabant of…, maar combinaties van partijen. Wij zoeken niet alleen de O van overheid op, maar steeds meer de verbinding met andere O’s als ondernemers, onderwijs en andere maatschappelijke organisaties. De ‘O’ van overheid heeft niet alle wijsheid in pacht, kan niet alles alleen, en juist de expertise die ondernemers, onderwijs en maatschappelijke organisaties hebben, biedt meerwaarde.
We zitten niet in een blanco situatie en nemen deel in verschillende, al dan niet verplichte samenwerkingsverbanden, in wisselende samenstellingen. Lenen van de schaalgrootte van je buren om samen doelen te behalen is daarbij het devies. De Langstraat, bestaande uit de gemeenten Heusden, Loop op Zand en Waalwijk (114.000 inwoners), is het verband dat het dichtst bij huis is, en waarbij de gemeente Waalwijk van oudsher een verwevenheid in het gebied (h)erkent. Het onderzoek van Tordoir naar de ‘daily urban systems’ bevestigt deze verwevenheid. Ook onze inwoners bevestigen dit in hun respons op onze digitale vragenlijst over ‘Waalwijk2025’. ‘De Langstraat’ vinden we onderscheidend en daarin zien we kansen voor de toekomst die de gemeente(n) sterker kunnen maken.
We hebben vanuit de gedachte van ‘dichtbij’ een voorkeur om maatschappelijke opgaven die onze inwoners en ondernemers raken zo dichtbij mogelijk te organiseren. Onze inwoners geven in onze enquêtes over ‘Waalwijk2025’ aan zich in De Langstraat meer ‘thuis’ te voelen dan in steden als Tilburg of Den Bosch. Onze inwoners kiezen bewust voor wonen in een kleinstedelijk milieu van ‘ons kent ons’ en niet voor de grote(re) stad. De Langstraat komt daarom voor onze gemeente bij opgaven en voorzieningen die inwoners en ondernemers direct raken het eerste in zicht.
We willen de samenwerkingskansen in De Langstraat daarom verder verkennen met de gemeenten Heusden en Loon op Zand. Gezien de grootte van de schaal van De Langstraat zien we vooral winst te behalen bij operationele en tactische zaken en collegiale dienstverlening. Samen nadenken over hoe we in De Langstraat ook in de toekomst een gevarieerd aanbod aan voorzieningen aan onze inwoners kunnen aanbieden, is een andere uitdaging die we graag in gezamenlijkheid zouden willen onderzoeken. Voor strategische en beleidsrijke opgaven is de Regio Hart van Brabant vaak het verband waar we voor kiezen. De schaalgrootte van Midden-Brabant (440.000 inwoners) legt voor deze opgaven meer gewicht in de schaal. De Regio Hart van Brabant heeft de afgelopen jaren een professionaliseringsslag ondergaan. De uitvoering van de jeugdhulp door de gemeente Tilburg is daarbij een extra impuls geweest. Ook op het gebied van de logistiek hebben Tilburg en Waalwijk elkaar versterkt in het profiel van ‘Logistic Cities’.
De gemeente signaleert dat een relatief kleine Regio Hart van Brabant, met een grotere stad als Tilburg (213.000 inwoners), twee middelgrote gemeenten (Waalwijk en Heusden) en daarnaast zes kleinere gemeenten regelmatig voor een disbalans in verhoudingen en verwachtingen zorgt. De vraag die bij ons rijst richting de toekomst is of de behoeften in samenwerking vanuit kleinere gemeenten richting de grotere stad Tilburg, vanuit Tilburg zelf richting de andere deelnemende gemeenten, en vanuit tweede (werk)stad Waalwijk soms niet te veel van elkaar verschillen. Dit vraagt aandacht en wederzijds respect voor elkaars verwachtingen en behoeften in de toekomst. Tegelijkertijd valt niet te ontkennen dat Waalwijkers ook veel banden hebben met ’s-Hertogenbosch en het land van Heusden en Altena. We willen ook graag die relaties onderhouden en niet bij voorbaat uitsluiten als het gaat om opgaven oppakken. Juist in een tijd waarin grenzen steeds meer vervagen, willen we geen nieuwe oprichten. Kansrijk en inspirerend zien we de samenwerking met partners van vergelijkbare grootte: zowel binnen Midsize Brabant als binnen het Platform Middelgrote Gemeenten.
| Dè middelgrote stad bestaat niet maar een definitie is: steden die van oudsher een belangrijke regionale functie hebben vervuld als de stad met een compleet voorzieningenaanbod en bedrijvigheid die daarmee niet alleen voorzien in de behoeften van de eigen inwoners, maar ook in die van de inwoners van omliggende kleinere agglomeraties. In Brabant: Oss, Roosendaal, Bergen op Zoom, Oosterhout, Meierijstad, Uden en Waalwijk. |
De kansen en uitdagingen voor de Brabantse middelgrote steden zijn vaak gelijk, ook gezien vanuit het industriële verleden van die steden. Kennis en kunde delen biedt daarin meerwaarde. In de gesprekken over ‘stad en land’ wordt vaak de (schakel)positie van middelgrote gemeenten vergeten. Gezamenlijke lobby om de aandachtspunten voor middelgroot op de juiste bestuurlijke tafels te krijgen, is een andere opgave die we verder willen exploreren.
Ook met de provincie Noord-Brabant onderhoudt de gemeente Waalwijk – individueel, via De Langstraat of de Regio Hart van Brabant - nauwe contacten om een bijdrage te leveren aan de doelstelling van een aantrekkelijk, bereikbaar en concurrerend Brabant. Richting de toekomst ziet de gemeente overigens meerwaarde in een alliantievorming tussen de Regio Hart van Brabant en de Regio West-Brabant om tot de juiste schaalgrootte te komen om opgaven op te pakken. Uit onderzoek van Buck consultants is ook gebleken dat als deze twee regio’s samenwerken, ze de vijfde economie van Nederland vormen, en de tweede regio op toegevoegde waarden. Op de thema’s logistiek, ‘smart industries’ (slimme maakindustrie), circulaire economie en vrijetijdseconomie is synergie te vinden.