Leefklimaat

Maatschappelijke opgaven anno 2017

Voor de toekomst van Waalwijk is het belangrijk dat onze jeugd zich – ongeacht afkomst of opleidingsniveau – optimaal kan ontwikkelen. Dat ze kunnen opgroeien tot zelfredzame en ondernemende mensen die actief zijn in de gemeenschap. Om voor de jeugd aantrekkelijk te blijven, willen we ze meer gaan bieden op het gebied van goed middelbaar onderwijs, sportvoorzieningen en een levendig centrum met aantrekkelijke

evenementen.

Ook in Waalwijk zien we de vergrijzing op ons afkomen. Met het klimmen van de leeftijd neemt ook het aantal mensen met dementie toe en het risico van sociaal isolement. In Waalwijk is het percentage eenzame ouderen significant hoger dan in de rest van Midden-Brabant. We willen ouderen stimuleren om actief deel te nemen aan de samenleving, vitaal te blijven en een bijdrage te leveren aan de gemeenschap om hun veerkracht optimaal te houden. Door de vergrijzing stijgt de zorgvraag. De uitdaging is dan om daaraan tegemoet te komen en tegelijk de kosten beheersbaar te houden.

Als gevolg van de ratificatie van het VN-verdrag voor de rechten van mensen met een beperking (2016) krijgt de gemeente ook een belangrijke rol bij het realiseren van een inclusieve samenleving, die plaats biedt aan alle inwoners, ongeacht eventuele beperkingen.

Met de ingrijpende veranderingen in het sociale domein is de gemeente in 2015 verantwoordelijk geworden voor de jeugdhulp, de maatschappelijke ondersteuning en de arbeidsparticipatie van haar inwoners. In juli 2012 formuleerde Waalwijk haar visie en de principes die leidend zijn bij de vormgeving van het beleid. Die blijven de komende jaren onverminderd van kracht. Zo doen we in eerste instantie een beroep op de eigen mogelijkheden en verantwoordelijkheid van inwoners. We streven naar lokale en naar informele oplossingen waar dat kan, dicht bij de inwoner. Maar we werken regionaal samen als dat geboden is. Doelen zijn de versterking van de sociale en economische zelfredzaamheid, minimaal één kostwinner per huishouden en het uitgangspunt: één gezin, één plan en één regisseur.

De samenstelling van onze bevolking zien we veranderen en hierop willen we anticiperen met extra aandacht voor de diversiteit van het woningaanbod. Van levensloopgeschikte woonruimte voor ouderen, starters en alleenstaanden tot huisvesting voor migranten die hier voor langere of kortere tijd komen werken. Kwaliteit staat daarbij voorop. We blijven de diversiteit en eigenheid van kernen als Waspik, Sprang, Vrijhoeve en Capelle respecteren en behouden en trekken dat door in de wijken van de stad Waalwijk zelf (Baardwijk, Besoyen etc.). Juist het brede woonpalet maakt Waalwijk aantrekkelijk als woongemeente: voor elk wat wils, met een goed voorzieningenniveau en nog met ‘ons kent ons-gevoel’.

We verwachten vaker leegstand van grote gebouwen, bijvoorbeeld kerken. De herbestemming van deze objecten vormt een serieuze maatschappelijke opgave met aansluiting op voorzieningen en sociale veerkracht. De veranderende dynamiek in de binnenstad van Waalwijk stelt ons voor een uitdaging. Het koopgedrag verandert en dat heeft zijn weerslag op de detailhandel. We zien minder behoefte aan winkelruimte, en dus leegstand. Dit is nadelig voor de uitstraling en beleving van het centrum. Een compacter centrum kan deze beleving in positieve zin beïnvloeden, maar vormt tegelijk een forse uitdaging. Het aanleggen van een stadstuin, heroriëntatie op parkeertarieven, renovatie van winkelcentrum De Els, de komst van het leder- en schoenmuseum naar het centrum en verdere ‘branding’ van Waalwijk als centrum van schoen- en leerontwikkeling zullen een nieuwe impuls geven. Onze inwoners zich veilig laten voelen, is een andere uitdaging richting de toekomst. Onze lokale aanpak richt zich daarom vooral op sociale veiligheid en preventie.

Doelstellingen 2025

Wat zijn onze doelstellingen voor 2025?

• Stimuleren van een transformatie van de binnenstad tot een toegankelijke en aantrekkelijke plek van ontmoeting en vermaak.

• Verbinden van de concentratie schoen- en lederhandelsbedrijven aan de retail- en leisurefunctie van de binnenstad en aan de gebiedsmarketing van De Langstraat.

• Faciliteren van evenementen van inwoners en ondernemers.

• Doorontwikkelen van een integrale aanpak in het sociale domein.

• Realiseren van laagdrempelige inloop- en ontmoetingsactiviteiten, gericht op de versterking van sociale participatie, onderling hulpbetoon en hulp dichtbij huis.

• Realiseren van technologische, bouwkundige en sociale voorwaarden waardoor mensen met een stijgende zorgvraag zelfstandig kunnen blijven wonen.

• Stimuleren van een vertrouwde, ondersteunende woonomgeving voor mensen met beperkingen en dementie (dementievriendelijke gemeenschap).

• Stimuleren van het zelforganiserend vermogen van de bevolking door ruimte te bieden aan burgerinitiatief en sociaal ondernemerschap.

• Stimuleren van taalvaardigheid en een baan voor alle inwoners.

• Aanbieden woonmilieus die aanvullend zijn op de omliggende grote(re) steden en dorpen.

• Richten op een bescheiden groei van de woningvoorraad gericht op de opvang van de eigen behoefte en vergroting van de verscheidenheid in het woningaanbod. Kwaliteit gaat boven kwantiteit.

• Inbreiding gaat in principe voor uitbreiding. Open en groene locaties in bestaand bebouwd gebied zoveel mogelijk behouden.

• Het aantrekkelijk maken voor Waalwijkse jongeren om na hun studie weer in Waalwijk te komen wonen en/of na afronden van hun studie ook in Waalwijk te blijven.

• Investeren in een weerbare overheid en weerbare inwoners.

• Tegengaan van ondermijning.

• Tijdige signalering en adequate interventie bij kinder- en ouderenmishandeling.

Voorzieningen

Binnenstad

Het belang van een impuls voor de binnenstad van Waalwijk is breed gedragen. De huidige leegstand is niet alleen een probleem van vastgoedeigenaren, maar is van invloed op de leefbaarheid en het economisch perspectief van het hele gebied. Wij nemen onze verantwoordelijkheid, maar zijn als gemeente slechts één van de partijen. Samen met ondernemers, vastgoedeigenaren en bewoners werken we aan een transformatie. Doel is meer ontmoeting en vermaak, zodat een aantrekkelijkere binnenstad ontstaat. Leegstaande panden met een detailhandelsfunctie omvormen naar nieuwe woonconcepten vormt een belangrijk onderdeel. We zien kansen om binnen deze transformatie ruimte te bieden aan trends rond gezond leven, flexibele woonunits voor jongeren en een compacte en toegankelijke binnenstad voor senioren en mensen met een beperking.

Inleiding

Niet zozeer het ‘hebben’ van een voorziening dient het uitgangspunt te zijn, maar het gebruik van de voorzieningen staat voorop. Het bieden van kwaliteit is hierin belangrijk en zorgt dat we nog nadrukkelijker zullen moeten afwegen hoe we invulling geven aan voorzieningen als theater, bibliotheek, kunstencentrum, sportvoorzieningen en welzijnsactiviteiten. Beter kwalitatief en complementair, dan het open houden staat voorop.

Schoenen en leder

Naast het versterken van functies in het centrum zetten we ook in op beleving. Ons verleden in schoenen en leder ‘kussen we wakker’. Ook willen we de huidige schoen- en lederontwikkeling in de gemeente meer onder de aandacht willen brengen. Natuurlijk door het realiseren van het nieuwe leder- en schoenmuseum in het centrum in wisselwerking met het innovatieve educatiecentrum SLEM. Ook in de inrichting van de openbare ruimte, nieuwe retailconcepten op basis van ambacht, vakmanschap en innovatie zien wij kansen om ons profiel te versterken. Op deze manier verbinden we de grote concentratie van schoen- en lederhandelsbedrijven aan de retail- en leisurefunctie van het centrum en aan de gebiedsmarketing van De Langstraat waar design en ambacht een van de speerpunten van is.

Uitgaan en evenementen

Het aanbod aan uitgaansgelegenheden is in onze gemeente beperkt. Vooral jongeren laten zich negatief uit over het ontbreken van uitgaansgelegenheden. Tegelijk signaleren we dat ‘discotheken’ al jaren op hun retour zijn en we niet kunnen en willen concurreren met uitgaansmogelijkheden in steden als Tilburg en Den Bosch. Prioriteit geven we dan ook aan het faciliteren van evenementen vanuit inwoners en ondernemers. Tijdelijk, aantrekkelijk en herkenbaar als Waalwijks, zodat mensen van binnen en buiten de gemeente worden verrast en vermaakt. Liever een paar keer per jaar in de spotlights, dan wekelijks een lege dansvloer onder de discobal.

Sociale veerkracht

Gezinnen

De druk op het leefklimaat, huisvestingskosten en bereikbaarheid van grote steden neemt toe. Veel (jonge) gezinnen verhuizen van de grote stad naar nabijgelegen buurgemeenten. Waalwijk is zo’n gemeente. Uit de enquêtes blijkt dat inwoners en maatschappelijke organisaties het onderwijs, het verenigingsleven en de sportvoorzieningen in Waalwijk, Waspik en Sprang-Capelle positief beoordelen. Het is een goede basis om hier op te groeien en mee te gaan doen in de samenleving. We zijn als gemeente goed toegerust op gezinnen met jonge kinderen. Met het aanbieden van aantrekkelijke woonmilieus ligt hier in de komende jaren een kans om meer jonge gezinnen naar Waalwijk te laten komen.

Inleiding

Het blijft ons uitgangspunt dat kwetsbare inwoners van onze gemeente mee kunnen doen in de samenleving door hun eigen mentale, sociale en lichamelijke veerkracht optimaal te benutten. Daar waar dit niet lukt, kijken we samen met inwoners naar de mogelijkheden binnen hun sociale netwerk en proberen we het netwerk te versterken. We willen het liefst coachen om mensen vertrouwen in hun eigen kunnen te geven. Daar waar nodig bieden we professionele ondersteuning en zorg, zodat mensen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen en deelnemen aan de samenleving. We willen zoveel mogelijk dicht bij huis zaken regelen, dus lokaal, en regionaal alleen

wat moet. Juist ook omdat we vinden dat we zelf hiervoor als gemeente de juiste slag- en daadkracht hebben, niet om direct weer op te schalen naar een regionaal niveau.

Jeugd (trek van hogeropgeleide jongeren naar grotere steden)

We kunnen niets veranderen aan het feit dat onze jongeren vertrekken naar elders om een opleiding te volgen. Zorgen dat ze daarna terugkomen en zich in Waalwijk, Waspik of Sprang-Capelle vestigen vormt onze uitdaging. We zien namelijk nu dat de

jongeren die in Waalwijk een HAVO of VWO-diploma hebben gehaald, elders gaan studeren en wonen, en vaak niet meer terugkeren naar Waalwijk. We willen daarom een actieplan starten om deze ‘brain drain’ een halt toe te roepen. Het aanbod van startershuisvesting vraagt aandacht. Jongeren zelf geven aan dat optimalisering van het openbaar vervoer (OV) nodig is. Daarnaast willen we een programma op lokale middelbare scholen starten om onze jeugd te wijzen op de goede werkgelegenheidsmogelijkheden in Waalwijk als ze klaar zijn met hun studie en willen we faciliteren om stagevraag en -aanbod beter aan elkaar te koppelen. Initiatieven als die vanuit de Rabobank om De Langstraat sterker te maken en de netwerkorganisatie ‘The Honours Club’6 van HBO/WO-studerende Langstraatjongeren tussen de 18 en 25 jaar die elders studeren maar iets hebben met dit gebied, stimuleren we daarom ook graag.

Nieuwe inwoners

Onze wereld wordt groter. De diversiteit onder onze inwoners neemt toe en daar kunnen mooie dingen uit ontstaan. Net als iedere andere gemeente hebben we een opgave om statushouders in de samenleving op te nemen. Diversiteit betekent echter ook verschillen en soms botsingen van belangen, gewoontes en gebruiken. We hebben begrip (nodig) voor culturele verschillen.

Spanningen tussen verschillende etnische groepen zijn in de toekomst denkbaar. Dat risico is groter naarmate groepen meer langs elkaar heen leven. Daarom wil Waalwijk sterk inzetten op een deelname door iedereen aan onderwijs en arbeidsmarkt. Voor statushouders en andere nieuwkomers gold in het verleden een lange wachttijd voordat daadwerkelijk kon worden begonnen aan integratie. In een cruciale fase van hun gewenningsproces misten ze de aansluiting met de samenleving. Waalwijk stimuleert een vroegtijdige deelname aan de samenleving, nog tijdens het inburgeringstraject; door bemiddeling naar betaald werk of vrijwilligerswerk in afwachting daarvan. De tegenprestatieregeling biedt de mogelijkheid om uitkeringsgerechtigden daar ook toe te prikkelen. Deel uitmaken van de samenleving stimuleren we door het leren van de Nederlandse taal en het actief zijn op de arbeidsmarkt. Het succes van de aanpak ‘Waalwijk Taalrijk’ is hiervan een mooi voorbeeld. Ook zijn we van mening dat taalvaardigheid en het hebben van een baan voor iedereen de route is naar volwaardig en zelfstandig deelnemen aan de samenleving.

Senioren

We zien dat de levensstijl van ouderen aan het veranderen is. Ouderen hebben – over het algemeen - een beter inkomen en een betere gezondheid dan de vorige generatie. Langer thuis blijven wonen is een veelgehoorde wens. O.a. door technologische

aanpassingen in huis is al veel mogelijk. We verwachten wel dat het aantal zorgvragende ouderen zal groeien: het aantal mensen met dementie groeit, alsook het aantal eenzame ouderen. Via laagdrempelige inloop- en ontmoetingsfuncties en andere maatschappelijke diensten en activiteiten dichtbij dragen we eraan bij dat mensen actief blijven meedoen, niet vereenzamen, onderling hulp verlenen en hulp dichtbij huis kunnen krijgen. Een goed voorbeeld is de aanpak Dementievriendelijke

Gemeente, waar de gemeente Waalwijk in voorop loopt. Maatschappelijke organisaties werken daarbinnen samen met ondernemers, verenigingsleven en individuele inwoners aan een vertrouwde en ondersteunende omgeving voor mensen met dementie. We onderschrijven ook het streven van de Regio Hart van Brabant om te groeien naar een dementievriendelijke regio.

Zelfstandig wonen bij stijgende zorgvragen

De gemeente kreeg er in de afgelopen decennia veel taken in de zorg bij. De uitdaging is om te investeren in preventie en de leefomgeving van onze inwoners. De tijd is voorbij dat we mensen naar de zorg toe brachten, naar het bejaardenhuis of de instellingen ‘in de bossen.’ We willen dat onze inwoners ook bij een toenemende zorgvraag zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen, in de eigen leefomgeving. We willen voorwaarden scheppen waaronder mensen ondanks eventuele beperkingen volwaardig kunnen wonen, werken, leren en recreëren. Kansen zien we op de volgende terreinen:

1 . Technologische innovaties (domotica, e-Health, digitale platforms, aanpassingen op de werkplek) dragen bij aan de zelfredzaamheid van kwetsbare inwoners.

2. Bouwkundige aanpassingen zorgen ervoor dat gebouwen met een publieksfunctie en de buitenruimte toegankelijk en bruikbaar zijn voor mensen met een rolstoel of scootmobiel.

3. Sociale innovatie betrekt de omgeving: het eigen sociale netwerk, het verenigingsleven en voorzieningen die door inwoners zelf worden gerealiseerd (zorgcoöperaties, zelfhulpgroepen, ontmoetingsactiviteiten etc.).

Tegelijk werken we aan vergroten van de effectiviteit en efficiëntie, vanuit één integraal sociaal domein met verbindingen tussen Wmo, jeugdhulp en participatie. Een uitdaging vormt de balans tussen gemeenschapszin en ruimte voor het individu. Uit de gesprekken en enquêtes blijkt dat inwoners zich zorgen maken over ‘de manier waarop mensen met elkaar omgaan’ en ‘de sfeer in de stad’. Ook eenzaamheid vormt een maatschappelijke uitdaging waar we ons nog meer voor zullen moeten inzetten. Als middelgrote gemeente schuilt onze potentie in het benutten van de aanwezige sociale veerkracht. We staan als gemeente dichtbij

inwoners, de lijnen zijn relatief kort. De komende jaren zetten we nog meer in op het faciliteren van burgerinitiatieven of het stimuleren van sociaal ondernemerschap, niet alleen gericht op de fysieke leefomgeving, maar ook op ontmoeting, onderling

hulpbetoon en zorg. We bieden nadrukkelijk ruimte aan inwoners die zelf gemeenschapsvoorzieningen willen realiseren en in stand houden.

Veiligheid

Misdaadcijfers lopen terug - een goed teken- maar het gevoel van veiligheid wordt niet altijd en overal in Waalwijk ervaren. Er zijn diverse factoren die invloed hebben op het veiligheidscijfer en veiligheidsgevoelens van onze inwoners. Dit vraagt van ons

continue alertheid op nieuwe ontwikkelingen. We haken in op de zorg die inwoners in de enquêtes uiten over de manier waarop mensen met elkaar omgaan. We investeren in sociale veiligheid en preventie: voorbeelden zijn projecten rond de aanpak en

ondersteuning van straatjeugd, het tegengaan van cybercrime en schoolprojecten waarin de positieve ontwikkeling van het kind en normen en waarden centraal staan. Daarnaast zetten we met Veilig Thuis in op tijdige signalering en adequate interventies

bij signalen van kinder- en ouderenmishandeling. De veiligheidsbeleving in de eigen woonomgeving hangt nauw samen met de sociale cohesie in de wijk (‘kennen en gekend worden’). We willen daarom de mogelijkheden van ontmoeting in de wijk nadrukkelijk stimuleren. Aandacht is er ook voor de verwevenheid van boven- en onderwereld en voor overlast in wijken en buurten. We investeren in de ontwikkeling van ons Bestuurlijk Interventie Team (BIT) en in de integrale aanpak vanuit één (gezamenlijke) overheid. Samen meer weerbaar zijn staat centraal. Daarbij blijven we investeren in een gemeente die veilig is én veilig voelt.