In 2016 is gestart met programmatisch werken door het tijdelijk aanstellen van drie programmamanagers (Binnenstad, Economie en Veiligheid). Hiermee hebben we een eerste stap gezet om de maatschappelijke opgaven centraal te stellen. Wij vinden programmamanagement een krachtig instrument, maar een goede evaluatie hiervan is wel belangrijk. Deze evaluatie is nog niet uitgevoerd. Gezien de grote opgaven waar we voor staan, zie beleidsveld 6 en 7, zetten we het programmamanagement voor Binnenstad, Economie en Veiligheid voor 2019 en 2020 voorlopig voort. Ook voegen we nieuw programmamanagement voor Duurzaamheid toe. Daarbij stellen we de voorwaarde dat er na twee jaar, vóór de kadernota 2021, een evaluatie plaatsvindt van het programmamanagement waarin zichtbaarheid, toerusting, inbedding in de organisatie, slagkracht en de behaalde resultaten en effecten belangrijke meetindicatoren zijn. Op basis daarvan besluiten we of het programmamanagement wordt gecontinueerd. Naast een programmamanager heeft elk programma een ontwikkelbudget ter beschikking. Daarnaast is voor alle vier programma’s een uitvoeringsbudget gereserveerd waaruit de uitvoeringsmaatregelen op basis van concrete plannen kunnen worden gedekt.
Ambitie
In onze strategische visie Waalwijk 2025 hebben we de binnenstad benoemd als één van de urgenties. We gaan de binnenstad transformeren tot een toegankelijke en aantrekkelijke plek voor ontmoeting en vermaak. Daarbij verbinden we onze schoen- en lederbedrijven aan de retail- en leisurefunctie. Tegelijkertijd gaan we naar een compacter centrum dat minder leunt op winkels, maar waar ruimte is voor ontmoeten en wonen.
We pakken deze ambitie programmatisch op: onze doelstelling is duidelijk, de komende jaren werken we integraal en stap voor stap om dit te bereiken en sturen snel bij om kansen te benutten en om snel in te kunnen spelen op nieuwe ontwikkelingen. De vastgestelde centrumvisie is de basis voor het programma. Het te voeren beleid en achtergronden kunt u in meer detail lezen op pagina 34 (beleidsveld 3: economie).
Wat willen we bereiken?
- Een compacter centrum in zowel aanbod als vierkante meters
- winkelruimte daalt tot ca. 30.000 m2 in 2025.
- toevoegen van 100 woningen in de periode tot 2025.
- leegstand terugdringen naar 5% in 2025.
- Meer winkelend publiek
- Uitbreiding supermarktaanbod met 1.800 m2 in 2025.
- Meer bezoekers (Niet winkelend publiek)
- Meer horeca: stijging met 500 m2 in 2025.
- Aantal bezoekers evenementen centrum stijgt.
- Meer groen: 20% meer bomen/plantenbakken in 2025.
- Betere samenwerking stakeholders
- Versterken organisatiestructuur en investeringsbereidheid stakeholders.
- Thema schoen-leder zichtbaarder in centrum
- 500 m2 ambachtelijke schoen-leder bedrijven in 2025.
Wat mag het kosten?
Voor het programma binnenstad zijn beperkte middelen beschikbaar. Naast een ontwikkelbudget van € 75.000 is er een nog nader te bepalen gedeelte beschikbaar van het voor de vier programma’s beschikbaar gestelde investeringsbudget voor de komende twee jaar voor concrete programma acties. De meeste acties worden daarom gefinancierd uit de lijnbudgetten zoals aangegeven in de desbetreffende beleidsvelden.
Effecten corona binnenstad
Binnensteden worden zwaar geraakt door de corona-maatregelen. Horeca, binnenstedelijke detailhandel (zoals de modebranche) en culturele instellingen zijn als gevolg van de lockdown (grote) delen van het afgelopen jaar geconfronteerd met forse beperkingen of zelfs sluiting. Verder gelden er al het hele jaar dringende adviezen van de overheid om zoveel mogelijk thuis te blijven en samenkomst (binnen en buiten) te vermijden. Dat was in het (lege) straatbeeld de afgelopen maanden voor iedereen zichtbaar. Locatus heeft eind september (vlak voor de tweede sluiting horeca) de jaarlijkse telling gehouden in Waalwijk. In de maanden daarna zijn ook de leegstandscijfers weer bijgewerkt. Deze cijfers geven inzicht in de ontwikkelingen in de binnenstad.
Toelichting cijfers
Het gemeten aantal passanten op de gemiddelde zaterdag is bijna gehalveerd van 16.000 in 2019 (pre-corona) naar 8.700 in 2020. Het geschatte aantal passanten is gedaald van 71.600 in 2019 naar 40.500 in 2020. De gemiddelde penetratiegraad is afgelopen jaar beperkt gestegen van 26% naar 27%. Dit betekent dat een bezoeker gemiddeld 27% van het winkelfront ziet.
De oppervlakte winkelruimte (excl. leegstand) is afgelopen jaar gedaald van circa 29.500 m2 tot circa 27.500 m2 bvo, terwijl tegelijk de leegstand is afgenomen van circa 10.500 tot 10.100 m2. Uit de combinatie van beide gegevens lijkt te kunnen worden afgeleid dat de transformatie van winkelruimte naar een andere (met name woon)functie op gang komt. Dit is een belangrijke pijler binnen de centrumvisie. Dat zien we terug in het aantal transformatieprojecten, zo’n 25 tot 30 in het centrum die in 2020 in gang zijn gezet of afgerond.
In 2020 zijn 15 woningen opgeleverd in de binnenstad. Verder is voor 25 woningen een vergunning verleend en voor nog eens circa 20 woningen een vergunning aangevraagd. Daarnaast zijn er nog een aantal principeverzoeken (positief) beantwoord, die voorzien in de mogelijke realisatie van circa 100 woningen. Er zijn ook nog een aantal plannen die minder concreet zijn uitgewerkt, zoals de ontwikkeling van De Els. Deze ontwikkelingen zijn samen nog eens goed zijn voor circa 250 woningen. Als rekening wordt gehouden met het feit dat niet alle initiatieven ook daadwerkelijk tot uitvoering worden gebracht, gaat het dan in totaal over zo’n 300 tot 400 nieuwe woningen in het centrum de komende jaren. Een transformatie op deze schaal betekent dat circa 10.000 tot 12.000 m2 commerciële ruimte uit de markt zou worden genomen.
De genoemde ontwikkelingen zijn momentopnames, maar ze laten wel zien dat het aantal passanten in het afgelopen jaar – ook toen de winkels open waren – fors is afgenomen. Dit zet het functioneren van de binnenstad nog verder onder druk. De centrumvisie zet onder andere in op het compacter maken van het kernwinkelgebied, een focus op ontmoeten en verblijven en de verbreding van het functieaanbod. De beschreven gevolgen van de gezondheidsmaatrelen (her)bevestigen deze doelstelling en onderstrepen de noodzaak om blijvend, en waar mogelijk versneld, te investeren in de binnenstad. Dit is nodig om de binnenstad als voorziening voor de inwoners overeind te houden.
Dit wordt gedaan in samenwerking met onder andere de via de stichting Centrummanagement verenigde partijen. Zij zijn voornemens om in 2021 alles op alles te zetten om een BIZ van de grond te trekken en zo structureel samen te werken aan het aantrekkelijker maken en houden van de Waalwijkse binnenstad.
IND 9.001 | Oppervlakte winkelruimte, excl. leegstand in m2
IND 9.002 | Aantal toegevoegde woningen (cumulatief)
IND 9.003 | Leegstand centrum totaal (m2)
IND 9.004 | Ontwikkeling dagelijks en niet-dagelijks aanbod verkooppunten
IND 9.005 | Toename supermarktaanbod in m2
IND 9.006 | Aantal verenigde partijen in Centrum Management
IND 9.007 | Aantal bezoekers centrum
| Aantal | 2017 | 2019 | 2020 |
|---|---|---|---|
| Passantentelling week (geschatte obv landelijke cijfers) | 72700 | 71600 | 40500 |
| Passantentelling zaterdag (gem.) | 15000 | 16000 | 8700 |
| Penetratiegraad (%) bezoekers die nagenoeg hele centrum bezoekt) | 28 | 26 | 27 |
| Penetratiegraad benchmark landelijke positie | 112 | 24 | 101 |
IND 9.008 | Toename horeca binnenstad (m2)
| Aantal | 2017 | 2019 | 2020 | 2025 |
|---|---|---|---|---|
| Centrum | 4244 | 4533 | 4433 | - |
| Streefwaarde | - | - | - | 4744 |
