6. Risico's en voorzieningen

Gemeentelijke risico's en weerstandsvermogen

Bij de jaarrekening 2024 zijn de gemeentelijke risico's, zowel in de exploitatie- als de investeringssfeer, opnieuw tegen het licht gehouden. Het gaat hierbij om risico's, die niet op een andere wijze zijn ondervangen zoals door het afsluiten van verzekeringen of het treffen van een voorziening. Dit is gedaan door de risicokaarten te actualiseren en op basis van deze risicokaarten een risicomatrix op te stellen. De risicomatrix geeft systematisch inzicht in de categorisering van aanwezige risico’s. Via de volgende link kom je in het actuele overzicht van de risicokaarten, die in een afzonderlijke rapportage zijn opgenomen - risicokaarten .

Het uiteindelijke risicobedrag (benodigde weerstandscapaciteit) vanuit de risicomatrix wordt vervolgens afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. Deze weerstandscapaciteit kan worden  omschreven als de mate waarin een gemeente in staat is financiële tegenvallers (risico’s) op te vangen, teneinde haar taken te kunnen voortzetten. De weerstandscapaciteit geeft daarmee de mate van robuustheid van de financiële huishouding weer. Dit is van belang om financiële tegenvallers te kunnen opvangen, zonder meteen te moeten bezuinigen. 

In onderstaande tabel is de beschikbare en benodigde weerstandscapaciteit vanuit de jaarrekeningen 2022 - 2024 opgenomen, evenals de weerstandsratio die is bepaald door de verhouding beschikbare en benodigde weerstandscapaciteit. 

Hieronder is vervolgens nog een tabel opgenomen van het verloop van de weerstandsratio's in de jaarrekening 2017 tot en met 2024.

Een ratio voor het weerstandsvermogen van 1,0 tot 1,4 wordt voldoende geacht. Een ratio van 0,8 tot 1,0 wordt als matig bestempeld, terwijl een ratio boven 1,4 aangemerkt wordt als ruim voldoende. Met betrekking tot bovenstaande ratio's moet wel de kanttekening worden geplaatst dat rekening is gehouden met 100 % verhoging van de OZB ( in 2024 voor € 15,56  miljoen). Wordt die buiten beschouwing  gelaten, dan zakt de ratio in de jaarrekening 2024 naar 1,47 en is daarmee nog ruim voldoende.

Omschrijving (toelichting)

Grondexploitatierisico's en reserve grondexploitatie

Vanuit de grondexploitaties is een reserve grondexploitatie gevormd om risico’s op te vangen. De reserve grondexploitatie is ter dekking van de indirecte en directe projectrisico's binnen de grondexploitatie. Ter verduidelijking zijn de indirecte en directe projectrisico's hieronder kort uitgewerkt: 

1. Indirecte risico’s: risico’s voortkomend uit macro-economische ontwikkelingen en veranderende wet- en regelgeving, zoals onroerend goedmarkt, loon- en prijsontwikkelingen en financieringslasten.
2. Directe risico’s: projectspecifieke risico’s zoals wetgeving en procedures, nadeelcompensatie, uitgifte in erfpacht, archeologische monumenten, bodemverontreiniging en uitspraak stikstof.

De voeding van deze reserve vindt plaats middels (tussentijdse) winstnemingen van de diverse complexen binnen de grondexploitatie . Bij verlieslatende complexen volgt echter een onttrekking uit de reserve. De reserve grondexploitatie is de enige vrije reserve binnen de grondexploitatie, te vergelijken met de algemene reserve op concernniveau, zij het dat de primaire doelstelling van de reserve grondexploitatie zich beperkt tot zaken die een duidelijk raakvlak met het taakgebied grondexploitatie hebben.  De stand van de Reserve grondexploitatie is vastgesteld op € 5 miljoen. Een saldo boven dit niveau dient te worden afgestort naar de algemene reserve. Wanneer er onttrekkingen plaatsvinden  en het niveau  onder deze € 5 miljoen komt, dan dient vanuit de algemene reserve direct aanvulling plaats te vinden tot dit niveau van € 5 miljoen. Dit laatste zal bij de besluitvorming over de jaarrekening 2024 via bestemming van het jaarrekeningresultaat weer geëffectueerd worden.

Bij de jaarrekening 2024 is de risicoscan voor de grondexploitatie weer geactualiseerd. De grondexploitaties met een positief eindwaardesaldo kunnen de indirecte en directe risico's binnen het eigen resultaat opvangen. De grondexploitaties met een negatieve eindwaarde niet. Uit de scan blijkt dat wanneer de indirecte risico’s (uitgaande van afwijkingen van 1%)  én directe risico’s zich voordoen, de reserve grondexploitatie dit risico kan opvangen.

Het gemeentelijk risicoprofiel zal de komende periode naar verwachting hoger worden. Met andere woorden: de weerstandsratio zal waarschijnlijk de komende periode gaan dalen. In hoofdstuk 3 Actualisatie begrotingspositie wordt in paragraaf 3.4 een aantal toekomstige investeringen benoemd, die een negatieve invloed zullen hebben op beschikbare weerstandscapaciteit (lees: algemene reserve). Daarnaast zal vanuit de domeinvoorstellen ook het risicobedrag (benodigde weerstandscapaciteit) hoger worden (bijvoorbeeld herontwikkeling De Els).

Voor de meest actuele stand van de ratio's wordt verwezen naar de jaarrekening 2024: 

https://waalwijk.begrotingsapp.nl/jaarrekening-2024/programma/paragraaf-2-weerstandsvermogen?q=schuldquote#perspective-1519361-weerstandsvermogen

Voor zover toekomstige verplichtingen niet gedekt kunnen worden in de exploitatie(begroting) dienen hiervoor voorzieningen te worden gevormd. Eind 2024 bedragen de voorzieningen (exclusief de voorzieningen specifiek verbonden zijn aan de Grondexploitatie) in totaal € 11.636.000: