Inleiding
De gemeentelijke heffingen zijn, naast de doeluitkeringen van het Rijk en de algemene uitkering uit het gemeentefonds, voor ons een belangrijke bron van inkomsten. Het belastingbeleid in Waalwijk baseren we op twee uitgangspunten: op grond van het coalitieakkoord een inflatiecorrectie voor belastingtarieven en ten hoogste een kostendekkendheid voor de rechten.
Bij de gemeentelijke heffingen wordt dus onderscheid gemaakt naar belastingen en rechten.
Bij belastingen is er geen directe relatie met een prestatie van de gemeente. De opbrengsten van deze belastingen gebruiken we als algemeen dekkingsmiddel.
We blijven de komende jaren onze gemeentelijke belastingen heffen.
De rechten bestaan uit bestemmingsheffingen en retributies. Bij rechten is sprake van het leveren van een tegenprestatie door de gemeente. De geraamde opbrengsten mogen niet hoger zijn dan de geraamde kosten van de gemeente voor de uitoefening van de taak. Dat wil zeggen: niet meer dan honderd procent kostendekkend.
Landelijke ontwikkelingen
Afhankelijk van de landelijke ontwikkelingen hebben we in de toekomst meer mogelijkheden om onze belastingheffing te hervormen. Nog steeds wordt tussen rijk en gemeenten gesproken over een nieuwe of aangepaste financieringssystematiek. De wens is om per 2026 tot een nieuwe wijze van bekostigen te komen, waarbij verruiming van het lokale belastinggebied een te onderzoeken onderdeel is. In het rapport ‘Betalen betekent betalen’ uit 2015 is aanbevolen om te komen tot een significante uitbreiding van het gemeentelijk belastinggebied. Het gaat daarbij om autonome keuzes, niet om het bekostigen van rijksdoeleinden. De auteurs van dit rapport hebben op verzoek van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) een notitie gemaakt ter actualisering van de analyse. De VNG onderschrijft de conclusie uit deze notitie, dat de redenen om te komen tot een significante uitbreiding onverkort gelden. Daarmee is het reeds eerder geformuleerde VNG-standpunt door het bestuur herbevestigd: ‘Om maatschappelijke opgaven vanuit de lokale samenleving en met de juiste democratische afweging op te kunnen pakken, is beleidsmatige én financiële armslag noodzakelijk. Er dient daarom een verschuiving plaats te vinden van rijksbelastingen naar het lokale belastinggebied. Daarbij gelden wel enkele randvoorwaarden’. Uitbreiding kan echter in 2026 slechts aan de orde komen als aan de geformuleerde randvoorwaarden is voldaan. Daarbij vormen met name ‘de financiële verhoudingen op orde’ en 'geen verhoging van de lastendruk’ harde ijkpunten. Meer informatie over dit onderwerp is terug te vinden op de website van de VNG: https://vng.nl/rubrieken/onderwerpen/gemeentelijk-belastinggebied .
Belastingen
Alle belastingen worden op basis van de door de raad vastgestelde Nota van Uitgangspunten voor de samenstelling van de begroting 2025 (raad 27 juni 2024) aangepast met het inflatiepercentage van 3,5% voor het jaar 2025. Voor de jaren daarna wordt noch aan de batenkant, noch aan de lastenkant rekening gehouden met inflatie (de begroting van de gemeente Waalwijk is in constante prijzen); bijstellingen op grond van inflatie worden per (nieuw) begrotingsjaar steeds opnieuw bezien.
De gemeente Waalwijk kent de volgende belastingen:
- Onroerende Zaakbelastingen (OZB);
- Hondenbelasting;
- Verblijfsbelasting;
- Precariobelasting;
- Parkeerbelasting;
- Forensenbelasting;
- BIZ (Bedrijveninvesteringszone) als opvolger van de reclamebelasting.
Met betrekking tot de parkeertarieven 2025 zal een verhoging voor 2025 nooit precies de 3,5% kunnen zijn, vanwege de uitvoeringsaspecten die daar aan verbonden zijn.
Rechten (bestemmingsheffingen en retributies)
Onder de naam rechten heft de gemeente tarieven voor diverse typen gemeentelijke dienstverlening. Bij rechten is sprake van een directe relatie tussen de heffing en de gemeentelijke taak. De geraamde opbrengsten mogen niet hoger zijn dan de geraamde kosten van de gemeente voor uitoefening van de taak. Belastingplichtig is de aanvrager van de dienst of degene voor wie de dienst is verleend. De tarieven voor gemeentelijke rechten worden (voor zover de tarieven niet aan een wettelijk maximum zijn verbonden) jaarlijks aangepast met een inflatiecorrectie, zoals die in Nota van Uitgangspunten voor de begroting 2025 (raad 27 juni 2024) door de raad is vastgesteld (2025 = 3,5%).
De gemeente Waalwijk kent de volgende rechten:
- rioolheffing;
- afvalstoffenheffing;
- reinigingsrecht;
- leges;
- grafrechten;
- havengeld;
- marktgelden.
Afvalstoffenheffing en rioolrechten
Voor afvalstoffenheffing en rioolrechten mogen de tarieven maximaal kostendekkend zijn, rekening houdend met eventuele inzet van de middelen uit de bijbehorende voorzieningen. Dat zal op basis van de bij de begroting 2025 bekende gegevens worden bezien. In het Integraal Waterplan Waalwijk (IWW) 2025 -2027 (raad 27 juni 2024) is opgenomen dat vanwege toenemende investeringen de rioolrechten per jaar met 3% boven de inflatie (extra) stijgen.
Leges omgevingswet
De raad heeft op 21 december 2024 de legesverordening 2024 vastgesteld. Daarbij zijn benodigde aanpassingen voor de invoering van de Omgevingswet en Wet Kwaliteitsborging verwerkt, met daarbij een heroverweging van de kostendekkendheid van met name de leges Omgevingswet. De legesverordening bestaat uit drie onderdelen, namelijk titel I t/m III. De complexiteit van de legesverordening zit vooral in titel II, de dienstverlening vallend onder fysieke leefomgeving/ de omgevingsvergunning. Hier zit ook het grootste deel van onzekerheden en opbrengst; aantal en aard van omgevingsvergunningen laat zich lastig voorspellen. Het lopende jaar (2024) willen we vooral benutten om de legesverordening Titel II te monitoren en voor 2025 mogelijk bij te stellen. Daarom zijn deze extra inkomsten vanuit de legesverordening behandeld als een incidenteel voordeel (in 2024 € 768.000)..
In deze Kadernota 2025 wordt m.b.t. tarieven nog voorgesteld:
- verhoging lege graafmeldingen voor klein geprogrammeerd werk (voorstel NV1.27: structureel € 60.000).
Belastingverordeningen begroting 2025
Bij de begroting 2025 kan de raad nog nadrukkelijk de afweging maken over de voorgenomen tariefaanpassingen.
In het najaar worden ook de bijbehorende belastingverordeningen aan de raad ter besluitvorming voorgelegd: onroerende zaakbelastingen en leges op 12 december 2024 en de overige belastingen en rechten tijdens de begrotingsververgadering op 7 november 2024.
Ophoging inkomsten belastingen en rechten in het kader van robuust financieel perspectief
Kostendekkende tarieven en leges
Met als uitgangspunt het profijtbeginsel willen we onderzoeken of het mogelijk is om bepaalde tarieven te verhogen. Immers, bij een lagere dekkingsgraad dan 100% worden de kosten verrekend via de begroting en betaald betaalt iedere inwoner mee aan dienstverlening die aan specifieke burgers wordt verleend. De volgende mogelijkheden worden onderzocht:
o In de nieuwe legesverordening 2024 is m.b.t. de invoering van de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging besloten om uit te gaan van kostendekkende leges. Als gevolg van deze wijziging is de extra baat die hieruit voortvloeit incidenteel (voor 2024) opgenomen in de begroting. We willen onderzoeken of dit bedrag, of een gedeelte van dit bedrag op basis van de actualiteit structureel kan worden geraamd.
o Daarnaast willen we onderzoeken of er voor overige leges die nog niet kostendekkend zijn, ruimte is om naar kostendekkende tarieven toe te werken. Voorbeelden van leges waarbij er sprake is van een lage kostendekkendheid zijn haven- en kadegelden en marktgelden.
Verhogen belastingen
Bij belastingheffing is er geen directe relatie met een prestatie van een gemeente. De opbrengsten van belastingen gebruiken we als algemeen dekkingsmiddel. We willen onderzoeken of er ruimte is om bepaalde belastingen te verhogen. Allereerst denken we daarbij aan de OZB. Gezien de lage plaats op de COELO ranglijst is er bij de gemeente Waalwijk sprake van een lage lokale lastendruk. Gezien de hoge kosten waar de gemeente mee geconfronteerd wordt is het een overweging om een groter deel van deze kosten door te belasten aan onze burgers. We willen hiertoe een aantal scenario’s uitwerken. Daarnaast onderzoeken we of er nog ruimte is om de verblijfsbelasting en de parkeerbelasting te verhogen.