2. Samenvatting beleid en financiën

In dit Voorjaarsbericht zijn vanuit de begroting 2024 alle 130 activiteiten opgenomen om over te rapporteren. Van deze activiteiten is bij de programma's en beleidsvelden met de kleurindicatoren een toelichting aangegeven in welke mate de activiteit op schema ligt.

GROEN:         De activiteit verloopt conform de omschrijving/planning en zal tijdig met het gewenste resultaat worden afgerond of is reeds afgerond.
ORANJE:       De activiteit behoeft bijsturing om de maatregel in tijd en/of kwaliteit met het gewenste resultaat af te ronden.
ROOD:            De activiteit zal NIET met het gewenste resultaat worden afgerond.

Het onderstaande overzicht is een recapitulatie van de kleurindicatoren van alle activiteiten, ingedeeld naar programma's en beleidsvelden.

De begroting 2024 is door de gemeenteraad vastgesteld op 2 november 2023.  Daarbij is een aantal amendementen aangenomen met een effect op de meerjarenbegroting.
Op 21 december 2023 heeft de raad het Najaarsbericht 2023 vastgesteld, met daarbij de structurele doorwerking naar 2024 en verder. Informatie daarover is terug te vinden in het Najaarsbericht 2023.
Daarna is in raadsinformatiebrief 002-24 gerapporteerd over de uitkomst van de Decembercirculaire 2023. De uitkomsten daarvan voor 2024 en verder worden in dit Voorjaarsbericht 2024 nog toegelicht. 

Zie ook:

Begroting 2024: Raadsvoorstel begroting 2024 en Programmabegroting 2024 .
Najaarsbericht 2023: Raadsvoorstel Najaarsbericht 2023 en Najaarsbericht 2023 .
Decembercirculaire 2023 (002-24): Decembercirculaire 2023: financiële effecten daarvan zitten ook in dit Voorjaarsbericht 2023 (zie voorstel VJB24 / 0.03).

Volgend op deze stukken wordt nu het Voorjaarsbericht 2024 gepresenteerd met de financiële effecten voor de jaren 2024-2028.

 Onderaan de tabel zijn de wijzigingen van dit Voorjaarsbericht toegevoegd. 

Toelichting op vermelding incidentele baten en lasten:
Vanuit de Provincie is op 4 augustus 2021 de (nadere) handreiking “Verduidelijking structurele en incidentele baten en lasten” verschenen, omdat de Provincie van mening was dat de BBV-voorschriften op dit punt niet voldoende waren om tot een goede toetsing van gemeentebegrotingen te komen. Met toepassing van de nieuwe handreiking is alsnog een overzicht opgenomen in de programmabegroting en de actualisering van de begroting 2023 en een jaar later in de begroting 2024. 
Wij (en ook andere gemeenten) plaatsen echter kanttekeningen bij de handreiking van de Provincie en vinden de uitleg die de provincies geven in de notitie structurele en incidentele baten en lasten van het BBV discutabel. De begroting is een instrument van de gemeenteraad en invulling van structurele en incidentele baten en lasten conform deze notitie geeft in onze ogen veel onduidelijkheid. Inmiddels loopt over de handreiking een landelijke discussie, mede naar aanleiding van een brief van de 100+ gemeenten aan het Provinciaal Vakberaad. Wij wachten de uitkomst van deze discussie af en betrekken die bij de samenstelling van de begroting 2025.  Vooralsnog passen wij de handreiking van de Provincie toe in onze financiële stukken en volgen we de uitkomst van de landelijke discussie hierover.

Inhuur derden
Evenals vorig jaar zien we dat de druk op de organisatie hoog blijft. Dit heeft alles te maken met het feit dat onze opgaven zijn toegenomen. Zo zijn er, naast de uitvoering van bestaande wettelijke taken de afgelopen jaren veel nieuwe taken vanuit het Rijk bijgekomen. Denk aan taken op het gebied van informatieveiligheid, privacy of ten aanzien van de openheid van het bestuurlijk handelen. Daarnaast hebben we een aantal crises moeten oplossen die invloed hebben gehad op het aantal medewerkers: Coronacrisis, stikstofcrisis of vluchtelingencrisis. Veel van dat werk vanuit die opgaven loopt nog steeds door. Maar ook onze eigen ambitie blijft hoog. We willen immers dat onze stad goed onderhouden blijft en dat we blijven werken aan de ontwikkeling van Waalwijk.

Het invullen van onze verantwoordelijkheden en het waarmaken van ambities heeft uiteraard invloed op de benodigde personele capaciteit. Voor tijdelijke taken huren we in en voor vaste taken zetten we onze vaste medewerkers in. Door de krapte op de arbeidsmarkt merken we dat we vacatures moeilijk kunnen invullen. Ook voor de vaste taken zijn we daardoor steeds meer afhankelijk van externe capaciteit.
Hoewel we beter in staat zijn om vaste medewerkers aan te trekken, is er nog steeds sprake van een hoge werkdruk en voelt het management zich met regelmaat genoodzaakt om (extra) in te huren als gevolg van knelpunten in de formatie en het halen van doelen/planningen. Natuurlijk hebben we ook te maken met ziekte waardoor (tijdelijke) vervanging van medewerkers noodzakelijk is.  Dit betekent dat de behoefte aan personeel hoog blijft en we regelmatig een beroep moeten doen op inhuur.

In het verleden konden we overschrijdingen op inhuur dekken uit onderschrijdingen op de salarisbudgetten, maar we zien dit jaar risico’s ontstaan dat we de budgettaire kaders voor capaciteit (salarissen en inhuur) gaan overschrijden. Er is nu nog geen sprake van een overschrijding maar als de huidige trend zich voortzet bestaat er wel degelijk een risico op kostenoverschrijding. We monitoren derhalve de ontwikkeling van de uitnutting van de capaciteitsbudgetten en proberen hierop, waar nodig en mogelijk, bij te sturen. We zullen de gemeenteraad in september, vooruitlopend op het Najaarsbericht 2024, informeren over de stand van zaken en de prognoses voor het hele jaar 2024. 

Wijzigingen Voorjaarsbericht 2024:
De wijzigingen van het Voorjaarsbericht 2024 worden in de volgende tabel gespecificeerd.
Verdere inhoudelijke toelichtingen op de wijzigingen Voorjaarsbericht 2024 zijn opgenomen bij de desbetreffende beleidsvelden (zie hoofdstuk 3).

In het Voorjaarsbericht 2020 is geconstateerd dat we, evenals veel andere gemeenten in onze regio en in de rest van Nederland, te maken hebben met tekorten op de begroting. 
Bij de Actualisering Begroting 2021 (raad 10 november 2020) is een evenwichtig pakket aan ombuigingsmaatregelen vastgesteld. Van die ombuigingen resteren er nu nog 2:

=> Vervallen functie sluiswachter (i.r.t. insteekhaven)
Bij de actualisering van de begroting 2021 is onder categorie 5.1. Ombuiging organisatie opgenomen: O.005 | Vervallen functie sluiswachter (2fte):
Door de komst van de insteekhaven en de verhuizing van de zand- en grindhandel zal het gebruik van de sluis en daarmee het aantal schuttingen sterk afnemen. Dit gering aantal schuttingen kan dan op oproep worden uitgevoerd en daarmee kan ingaande 2026  € 107.000 op vaste formatie worden bezuinigd. De kosten voor de oproepen kunnen doorbelast worden aan de afnemer/schipper.

=> Bezuiniging subsidie Den Bolder
In 2021 is besloten op structurele basis jaarlijks vanaf 2023 € 50.000 te bezuinigen op de subsidie aan SCC Den Bolder in Waspik, waarvan € 16.500 structureel is gerealiseerd. 
In de Kadernota 2024 is opgenomen om de restant-bezuiniging van € 33.500  voor 2024  - voorlopig - op te schorten. Er is nog geen nieuw beleid voor de ontmoetingsvoorzieningen (waaronder SCC Den Bolder) geformuleerd. Dit beleid moet aansluiten bij de door de raad vastgestelde Koers Sociaal Domein en het nog vast te stellen WMO-beleidsplan 2023-2026. Omdat we nu nog niet weten welke ontmoetingsvoorzieningen welke rollen, taken en functies gaan krijgen in dit nieuwe beleid is het niet logisch nu de destijds voorgenomen bezuiniging op SSC Den Bolder voor dit deel door te voeren. Bij de Kadernota 2025 volgt nog een voorstel hoe verder met deze ombuiging wordt omgegaan.

Stand van zaken overhevelingen 2023 naar 2024
In de jaarrekening 2023 is een overzicht opgenomen met de werkelijk over te hevelen bedragen die horen bij de voorstellen tot overheveling van 2023 naar 2024. Tot die overhevelingen is bij het vaststellen van het Najaarsbericht 2023 al door de raad besloten, alleen de bedragen kunnen bij de jaarrekening dus afwijken.

Naast de overhevelingen waarover de raad bij het Najaarsbericht 2023 heeft besloten en waarvan de definitieve bedragen in de jaarrekening 2023 zijn bepaald, dient er nog een aantal posten te worden overgeheveld. Dit komt voort uit de Decembercirculaire 2023 van de algemene uitkering, die in december 2023 is verschenen.  De raad is over de financiële effecten daarvan geïnformeerd via raadsinformatiebrief 002-24. Het  rijk werkt op kasbasis en heeft daarbij nog in 2023 middelen beschikbaar gesteld, die in 2024 tot uitgaven voor de gemeente Waalwijk gaan leiden. Dit betreft het restant aan energietoeslag decembercirculaire 2023 en Invoeringskosten omgevingswet .

Het zo kort na de jaarrekening 2023 in het Voorjaarsbericht 2024 opnieuw toelichten van deze overhevelingen met de prognose voor besteding in 2024 voegt weinig toe. Over het algemeen is de verwachting nu dat de overgehevelde bedragen geheel in 2024 worden besteed. In het Najaarsbericht 2024 zal een overzicht met de stand van zaken / prognose van besteding van de overhevelingen van 2023 naar 2024 worden opgenomen.

Link naar jaarrekening 2023:          Budgetoverhevelingen 2023 naar 2024 jaarrekening 2023 
Link naar Najaarsbericht 2023:     budgetoverhevelingen-2023-naar-2024