Actualiseren begrotingspositie

De Begroting 2023 is door de gemeenteraad vastgesteld op 10 november 2022. Inmiddels is het Voorjaarsbericht 2023 opgesteld, waarbij ook is gekeken naar de afwijkingen bij de jaarrekening 2022. Voor zover die doorwerking hadden naar 2023 en volgende jaren zijn deze meegenomen. De structurele effecten van het Voorjaarsbericht 2023 zijn in onderstaande tabel voor 2024 en verder weergegeven; alles uiteraard onder voorbehoud van besluitvorming van de raad over Voorjaarsbericht 2023 (en jaarrekening 2022).

Onderaan de tabel zijn de effecten van het Voorjaarsbericht 2023 toegevoegd, waarna de uitgangspositie voorafgaand aan de Kadernota 2024 wordt weergegeven.

Afgeronde bedragen x € 1.000          N=Nadeel      V=Voordeel	2024	2025	2026	2027
Begroting 2023
Basis Programmabegroting 2023	V   5.136	V    8.736	V    2.926
Actualisering begroting 2023  / 1e begrotingswijziging (2023-001)	N   2.110	N    1.996	N    1.883
Voor raadsbehandeling	V   3.026	V    6.740	V    1.043
Amendementen (wijziging 2023-002)	N          55	N           59	N          59
Raadsbesluit 10 november 2022	V   2.971	V    6.681	V        984	V        984
Najaarsbericht 2022  (raad 15 december 2022)	V   1.835	V    1.019	V         449	V        449
Totaal na Najaarsbericht 2022	V   4.806	V    7.700	V    1.433	V    1.433
Voorjaarsbericht 2023 (raad 22 juni 2023)	N   1.625	N   2 .178	N    3.083	N    3.059
Totaal na Voorjaarsbericht 2023 / voorafgaand aan Kadernota 2024	V   3.181	V    5.522	N    1.650	N    1.626

De cijfers 2024 – 2027 van bovenstaand financieel beeld zijn het uitgangspunt voor deze Kadernota 2024, dus voorafgaand aan nieuwe voorstellen.

Financieel ravijn van 2026 (en 2027)
De bijstelling van de begroting bij het Voorjaarsbericht 2023 geeft in 2024 en 2025 nog een positief beeld, vooral vanwege bij de start van het huidige kabinet voorziene extra rijksuitgaven 2022-2025 en het besluit om in die jaren de stijging van de opschalingskorting te bevriezen. Die voornemens van het kabinet hadden een positief effect op de algemene uitkering en op onze gemeentelijke financiën tot en met 2025. Het kabinet heeft vorig jaar bij de meicirculaire al aangegeven die lijn van extra uitgaven na 2025 niet door te zetten en de extra stijging van de opschalingskorting direct weer toe te passen. Dit leidt tot een daling van de algemene uitkering in 2026 en verder. Hierdoor ontstaat in 2026 (en deels nog extra in 2027) een financieel ravijn waar alle gemeenten last van hebben. Waalwijk is daarop geen uitzondering.

In overleg met de gemeenten van de regio Hart van Brabant en de M50-gemeenten en door nog steeds lopende stevige onderhandelingen van de VNG met het rijk zijn acties uitgezet om dit ravijn ongedaan te maken. Vooralsnog heeft dat niet geresulteerd in concrete verbeteringen. Bij de meicirculaire 2023 wordt daar meer duidelijk over.

Voor het eerst sinds jaren is de meerjarenbegroting van de gemeente Waalwijk voorafgaand aan de Kadernota niet sluitend.  Vervolgens worden daar de onontkoombaarheden en de uitwerking en continuering van onze ambities aan toegevoegd, waar door het financieel meerjaren beeld verder verslechterd. Vooralsnog komen wij in deze Kadernota niet met voorstellen om de meerjaren perspectief sluitend te maken. 

Hieronder zullen we achtereenvolgens ingaan op bestendiging van bestaand beleid, de onontkoombaarheden en de uitwerking en continuering van onze ambities. 

Onontkoombaarheden als gevolg van bestendiging van bestaand beleid.
Bestendiging van bestaand beleid betreft de toevoegingen die als onontkoombaarheden jaarlijks aan de meerjaren begroting in het laatste (nieuwe) jaar worden toegevoegd. Dit heeft betrekking op de dekking van kapitaallasten van de uitvoering van het Integraal Uitvoeringsprogramma (IUP), voor extra kapitaallasten van de verduurzaming van het gemeentelijk vastgoed en voor extra onderhoud wegens areaaluitbreidingen. Vanuit de Begroting 2023 is dit gedaan tot en met de jaarschijf 2026, vanuit de Begroting 2024 dient hieraan de jaarschijf 2027 te worden toegevoegd. Hetzelfde geldt voor het effect van de areaaluitbreiding op de opbrengst onroerende zaakbelastingen, waarvan we het effect, evenals vorig jaar, hebben laten corresponderen met de jaarlijkse toevoeging aan het budget voor het onderhoud van wegen en openbaar groen wegens areaaluitbreiding. Met een verhoging van de OZB buiten inflatie is conform het coalitieprogramma geen rekening gehouden. 

De onontkoombaarheden uit onderstaande tabel zijn ook verder toegelicht in bijlage 1

Bedragen x € 1.000          N = Nadeel    V= Voordeel	2027
Bestendiging beleid naar 2027 toe:
Kapitaallasten IUP etc.	N    261
Kapitaallasten verduurzaming vastgoed	N       25
Areaaluitbreidingen OZB	V       75
Onderhoud openbaar groen / wegen wegens areaaluitbreidingen	N       75
Totaal	N    286

 

In onderstaand overzicht is aangegeven wat naar de mening van het college de onontkoombaarheden voor de Kadernota 2024 zijn. Het college wenst de betreffende bedragen op de begroting te brengen.

	Bedragen  x € 1.000         N=Nadeel    V=Voordeel	2024	2025	2026	2027
1	Lagere algemene uitkering, toevoegen jaarschijf 2027				N   3.114
2	Toevoegen kapitaallasten IUP jaarschijf 2027				N       261
3	Toevoegen kapitaallasten verduurzaming vastgoed jaarschijf 2027				N          25
4	Toevoegen autonome groei OZB jaarschijf  2027				V          75
	Toevoegen groei areaal 2027 wegen en groen jaarschijf 2027				N          75
5	Extra tariefstijging jeugdzorg via regio (8% i.p.v. 5%)	N      342	N       342	N      342	N       342
6	Hogere bijdrage GGD: actualisering basispakket	N         86	N          86	N         86	N          86
7	Hogere bijdrage Baanbrekers: begroting 2024 (deel boven de 5%)	N      357	N       435	N      438	N       406
8	Autonome ontwikkelingen ICT en informatiebeveiliging	N      250	N       250	N      250	N       250
	Totaal onontkoombaarheden	N  1.035	N   1.113	N  1.116	N   4.484

Verkorte toelichting onontkoombaarheden
In het kort worden de onontkoombaarheden hieronder toegelicht. Uitgebreidere toelichtingen zijn opgenomen in Bijlage 1: formulieren onontkoombaarheden.

1. Lagere algemene uitkering, toevoegen jaarschijf 2027 (voorstel KN24/O.01)
De huidige meerjaren begroting loopt tot en met 2026. Op basis van de actuele gegevens van de algemene uitkering gemeentefonds daalt deze van € 93.203.000 in 2024 naar € 90.089.000 in 2027, een nadeel van € 3.114.000 voor 2027. Deze daling van de algemene uitkering is een vervolg op het al eerder bekend financiële ravijn van 2026.

2. Toevoegen kapitaallasten IUP jaarschijf 2027 (voorstel KN24/O.02)
Voor het jaar 2027 zijn de kapitaalasten IUP bijgeraamd met € 261.000, zoals opgenomen in de door de raad vastgestelde Nota van Uitgangspunten 2024.

3. Toevoegen kapitaallasten verduurzaming vastgoed jaarschijf 2027 (voorstel KN24/O.03)
Vanaf de begroting 2023 is gestart met het per jaar (netto) investeren van € 300.000 in verduurzaming vastgoed. Ieder jaar komt er een nieuw krediet bij, met als gevolg dat de kapitaallasten in 2027 ook hoger worden.

4. Toevoegen autonome groei OZB en groei areaal wegen en groen jaarschijf 2027 (voorstel KN24/O.04)
Conform gebruikelijke systematiek is het effect van areaaluitbreiding voor de OZB (Onroerende Zaakbelasting)  en het onderhoud van wegen en groen van areaaluitbreiding in laatste jaar (2027) opgenomen. Dit betekent € 75.000 aan zowel extra OZB-opbrengst (baten) als aan extra budget onderhoud wegen en groen (lasten).

5. Extra tariefstijging jeugdzorg via regio (8% in plaats van 5%) (voorstel KN24/O.05)
In de Kaderbrief en de begroting 2024 van de regio Hart van Brabant is voor jeugdzorg rekening gehouden met een indexering van 8%, dat is 3% hoger dan de 5% waar we voor de begroting van Waalwijk rekening mee houden. Het effect van deze extra stijging is structureel € 342.000.  Het effect van de 5% basisindexering 2024 wordt verwerkt in de begroting 2024 

6. Hogere bijdrage GGD actualisering basispakket (voorstel KN24/O.06)
De raad heeft op 9 maart 2023 ingestemd met de Kadernota 2024 van de GGD, waarbij het basispakket is geactualiseerd; dit kost structureel € 86.000 extra per jaar.

7. Hogere bijdrage Baanbrekers begroting 2024 (deel boven de 5%) (voorstel KN24/O.07)
Op basis van de begroting 2024 van Baanbrekers stijgt de bijdrage met meer dan de 5% indexering 2024 die voor onze begroting 2024 wordt gehanteerd en dit effect wordt als onontkoombaar meegenomen in onze Kadernota 2024.

8. Autonome ontwikkelingen ICT en informatiebeveiliging (voorstel KN24/O.08)
Ontwikkelingen in de ICT en wettelijke eisen informatiebeveiliging leiden ertoe dat de lasten structureel stijgen met €  250.000 per jaar.

Uitgebreidere toelichtingen zijn opgenomen in Bijlage 1: Formulieren onontkoombaarheden .

In onderstaand overzicht is de uitwerking en continuering van de ambities uit het collegeprogramma "Samen werken aan de toekomst" voor de Kadernota 2024 aangegeven. Het college wenst de desbetreffende bedragen in de begroting op te nemen. Uitgebreidere toelichtingen op deze vertaling ambities treft u in bijlage 2 bij deze Kadernota aan.

	Bedragen x € 1.000          N=Nadeel     V=Voordeel	2024	2025	2026	2027
	Uitvoeringskracht
1	Formatie-uitbreiding Griffie	N      186	N     186	N      186	N     186
2	Formatie-uitbreiding TBUI / groen	N      195	N     195	N      195	N     195
3	Formatie-uitbreiding TVVB / belastingen	N      200	N     200	N      200	N     200
4	Formatie-uitbreiding TORV	N      210	N     210	N      210	N     210
5	Formatie-uitbreiding TPUB	N         30	N        30	N         30	N        30
6	Formatie-uitbreiding TWYZ / specialist zorg en veiligheid	N         86	N        86	N         86	N        86
	Continuering ambities
7	Opstart Quiet Community	p.m.	p.m.	p.m.	p.m.
8	Team 12	N         36
9	Onderzoek Hoefsvengebied	N      100
10	Brabant Port, bijdrage MCA	N         45
11	Ondermijningsjurist	N         50	N         50
12	Evenementenvisie	N         33
13	Jongerenpunt	N         15	N         15	N         15	N        15
14	Leerwerkloket	N         23
15	2e wijk GGZ'er	N         85	N         85
16	Koers sociaal domein	N      500	N      500	N       500	N      500
	Latere realisatie ombuigingen 2021
17	Later vervallen functie sluiswachter (i.v.m. insteekhaven)	N      107	N      107
18	Subsidie Den Bolder	N         34
	Totaal uitwerking en continuering ambities	N  1.935	N  1.664	N   1.422	N   1.422

 

In het kort worden de voorstellen uitwerking en continuering van ambities hieronder toegelicht. Uitgebreidere toelichtingen zijn opgenomen in Bijlage 2: formulieren uitwerking en continuering ambities.

1.  Formatie-uitbreiding Griffie (voorstel KN24 / A.01) 
De raad heeft op 6 april 2023 besloten om het college te verzoeken in de Kadernota voor de begroting 2024 als onontkoombaarheid een post van € 186.000 op te nemen voor deze structurele formatie-uitbreiding van de Griffie. Deze uitbreiding betreft 2 fte: een senior raadsadviseur en een raadsadviseur.

2.  Formatie-uitbreiding TBUI / groen  (voorstel KN24 / A.02)
In het bestek voor Onderhoud Openbare Ruimte (OOR) staat beschreven aan welke beeldkwaliteit de omgeving moet voldoen. De huidige formatie-omvang volstaat niet meer, waardoor bepaalde taken niet of niet voldoende kunnen worden uitgevoerd. Om het gemeentelijk beleid en de bijbehorende ambities te kunnen waarmaken, wordt voorgesteld formatie structureel met 3 fte uit te breiden.

3.  Formatie-uitbreiding TVVB / belastingen  (voorstel KN24 / A.03)
Door toename aantal WOZ-bezwaren, uitbreiding areaal (meer aanslagen) en invoering omgevingswet is de huidige formatie van belastingen ontoereikend. Voorstel is om de formatie uit te breiden met 2 fte, voor kwaliteit (0,5 fte), gegevensbeheer (0,5 fte) en juridische zaken (1 fte).

4.  Formatie-uitbreiding TORV  (voorstel KN24 / A.04)
Voor TORV wordt in de begroting gerekend met areaaluitbreiding,  maar in de praktijk zijn deze extra gelden echt nodig voor daadwerkelijk onderhoud groen en onderhoud wegen. Er zijn geen middelen t.b.v. formatie-uitbreiding, waardoor het team over een reeks van jaren onder steeds grotere druk is komen te staan. Om kwaliteit te kunnen handhaven wordt een formatie-uitbreiding met 2 fte senior beheerders openbaar gebied voorgesteld. 

5.  Formatie-uitbreiding TPUB  (voorstel KN24 / A.05)
Arbeidsmigranten die de intentie hebben om langer dan 4 maanden in Nederland te blijven moeten worden ingeschreven in de Basisregistratie Personen (BRP). Dit is een wettelijke plicht. Bij vertrek uit Nederland moeten we ze uitschrijven. Wordt dit vergeten maar wordt de arbeidsmigrant niet meer op de plek waar deze staat ingeschreven in de BRP dan volgt er een adresonderzoek. Dit is verplicht om de informatie in de BRP op orde te houden. In 2024 openen twee nieuwe campussen voor in totaal 700 arbeidsmigranten. Om te blijven voldoen aan de wet wordt voorgesteld de functie medewerker Publiekszaken met 15 uur per week uit te breiden.

6.  Formatie-uitbreiding TWYZ / specialist zorg en veiligheid  (voorstel KN24 / A.06)
Sinds de toegang tot de jeugdhulp en de uitgebreidere Wmo-hulpvormen zijn belegd binnen de gemeente Waalwijk, zijn de verantwoordelijkheden voor Team Wijz elk jaar enorm toegenomen. Externe factoren (zoals een toenemende instroom en regievraagstukken rondom veiligheid) blijven zich structureel blijven opstapelen. Dit vraagt meer specialisering en begeleiding hierop van het team; voorgesteld wordt het team WIJZ uit breiden met 1 fte Specialist Zorg en Veiligheid.

7.  Opstart Quiet Community  (voorstel KN24 / A.07)
In de raadsinformatiebrief 084-22 van 8 november 2022 (zie: Raadsinformatiebrief 084-22 Quiet Community ) is aangegeven dat er een verkenning plaats vindt  naar de haalbaarheid van een Quiet Community in Waalwijk. Op dit moment is niet duidelijk in welke omvang de cofinanciering gevonden wordt. Bij het opstellen van de begroting 2024 wordt dit nader bezien.

8.  Team 12  (voorstel KN24 / A.08)
Via Team 12 nemen jongeren deel aan een leer- en werktraject waarbij hun persoonlijke ontwikkeling en mentaal welbevinden centraal staat. Zo vergroten we hun kansen op de arbeidsmarkt. Voorgesteld wordt om in 2024 € 36.000 op te nemen in de begroting. Na evaluatie wordt bezien of we dit project structureel willen borgen; de afweging daarvoor volgt bij de Kadernota 2025.

9.   Onderzoek Hoefsvengebied (voorstel KN24 / A.09)
Als nadere uitwerking van het collegeprogramma 2022-2026 wordt een visie opgesteld voor het Hoefsvengebied. Voorgesteld wordt voor dit onderzoek € 100.000 in de begroting 2024 op te nemen.

10. Brabant Port, bijdrage MCA  (voorstel KN24 / A.10)
Brabant Ports is een samenwerking tussen 9 gemeenten die beschikken over een binnenhaven (Bergen op Zoom, ’s-Hertogenbosch, Land van Cuijk, Meierijstad, Oosterhout, Oss, Steenbergen, Tilburg, Waalwijk) en de stichting MCA Brabant (Stichting Multimodaal Coördinatie en Adviescentrum Noord-Brabant). MCA richt zich onder andere op het bevorderen van het multimodaal transport binnen de provincie Noord-Brabant en van en naar de zeehavens. Voor 2024 heeft de stichting MCA de gemeente Waalwijk verzocht om een bijdrage van € 45.000.

11. Ondermijningsjurist  (voorstel KN24 / A.11)
Vanaf 2019 maakt de gemeente Waalwijk gebruik van de inzet  van een jurist op het thema ondermijning. Omdat het op dit moment nog niet mogelijk is deze taken geheel te beleggen in onze eigen organisatie, wordt voorgesteld om voor 2024 en 2025 € 50.000 per jaar in de begroting op te nemen. Bedoeling is dat in die tijd kennis en kunde wordt overgedragen naar eigen medewerkers, die daarvoor ook opgeleid worden.

12.  Evenementenvisie  (voorstel KN24 / A.12)
Voor het verder professionaliseren van evenementen wordt voorgesteld in 2024 € 33.000 in de begroting op te nemen.

13.  Jongerenpunt   (voorstel KN24 / A.13)
Voorstel is om het jongerenpunt structureel te maken en hiervoor € 15.000 per jaar in de begroting op te nemen. Zo hebben we jongeren tussen de 16 en 26 jaar beter in beeld en kunnen we zorgen voor vroegtijdige begeleiding bij opleiding, werk, financiën en zorg gerelateerde vragen. 

14.  Leerwerkloket (voorstel KN24 / A.14)
Met het leerwerkloket zetten we in op het leven lang ontwikkelen van onze inwoners. Voorgesteld wordt om hiervoor € 23.000 in de begroting 2024 op te nemen. 

15.  2e wijk GGZ' er (voorstel KN24 / A.15)
In de koers sociaal domein beogen we om meer preventieve inzet te plegen om curatieve inzet zo veel mogelijk te voorkomen. De middelen voor een 2e wijk GGZ'er zijn alleen vrijgemaakt voor 2023. Voorgesteld wordt deze inzet te verlengen in 2024 en 2025 (voor € 85.000 per jaar).

16. Koers sociaal domein  (voorstel KN24 / A.16)
In vervolg op de koers sociaal domein willen we starten met indicatievrije zorg jeugd en WMO. Voorgesteld wordt hiervoor voorlopig  structureel € 500.000 per jaar in de begroting op te nemen. Voor de Kadernota 2025 moet er een integraal beeld zijn van hetgeen in de meerjaren begroting  nodig is.

17.  Later vervallen functie sluiswachter (i.v.m. insteekhaven)  (voorstel KN24 / A.17)
Inmiddels is duidelijk dat door vertraging in het project Insteekhaven de eerder vastgestelde ombuiging van € 107.000 op vaste formatie sluiswachter niet met ingang van 2024 is te realiseren. Voorgesteld wordt om deze ombuiging met twee jaar op te schorten (wordt dan met ingang van 2026).

18.  Subsidie Den Bolder  (voorstel KN24 / A.18)
Er is nog geen nieuw beleid voor ontmoetingsvoorzieningen geformuleerd. Daarom wordt voorgesteld om (ook) voor 2024 de eerder besloten ombuiging van € 33.500 met 1 jaar op te schorten.  

Een uitgebreidere toelichting van bovenstaand voorstellen uitwerking en continuering ambities bij de Kadernota 2024 is opgenomen in Bijlage 2: formulieren uitwerking en continuering ambities  .

 

Bedragen x € 1.000          N=Nadeel     V=Voordeel	2024	2025	2026	2027
Startpositie voorafgaand  aan de Kadernota 2024	V    3.181	V    5.522	N    1.650	N     1.626
Onontkoombaarheden	N   1 .035	N    1.113	N    1.116	N    4 .484
Sub-totaal na onontkoombaarheden	V    2.146	V    4.409	N    2.766	N     6.110
Uitwerking en continuering van ambities	N    1.935	N    1.664	N    1.422	N     1.422
Financieel beeld 2024-2027 na Kadernota 2024	V         211	V    2.745	N    4.188	N     7.532

Beschouwing bij bovenstaand financieel beeld
Nadat de effecten van alle voorstellen aan onontkoombaarheden en uitwerking en continuering ambities zijn verwerkt, resteert bovenstaand financieel beeld. Alleen de jaren 2024 en 2025 laten een positief beeld zien. Met ingang van 2026 slaat dit om in een nadeel van € 4,2 miljoen, dat in 2027 nog verder toeneemt tot € 7,5 miljoen. 

Nog niet bekende gegevens Meicirculaire 2023
Bij het bovenstaande moeten we direct opmerken dat de begrotingspositie in belangrijke mate wordt bepaald (en onder druk staat) door de algemene uitkering uit het gemeentefonds. In het bovenvermelde perspectief is rekening gehouden met de stand van zaken uit de op dit moment meest recente circulaire over het gemeentefonds, de decembercirculaire 2022. Benadrukt wordt nogmaals dat eerst meer duidelijkheid en zekerheid ontstaat bij – in eerste instantie – de Meicirculaire 2023 en later bij de daadwerkelijke samenstelling van de begroting.
Over de uitkomsten van de Meicirculaire 2023 zal de raad zo snel mogelijk en in ieder geval voorafgaand aan het kaderstellend debat van 6 juli a.s. worden geïnformeerd.

Voorbereiding begroting 2024 / actualisering begroting 2024
Rekening houdend met de Nota van Uitgangspunten voor de begroting 2024, de uitkomsten van het kaderstellend debat op 6 juli en de uitkomsten van de Meicirculaire 2023 zal de begroting 2024 worden samengesteld.